نقش آستروسيت‌ها در سيستم عصبي مركزي: شرايط فيزيولوژيك و پاتولوژيك

مقدمه: آستروسيت‌ها سلول‌هايي با ويژگي‌هاي عملكردي و ظاهري مشخص، در نواحي معيني از مغز وجود دارند و در نوروژنز، سيناپتوژنز، كنترل نفوذ پذيري سد خوني مغزي و حفظ هموستاز خارج سلولي، نقش تنظيم كننده دارند. به‌علاوه، آستروسيت‌ها بر اساس نياز سلول‌هاي اطراف و از طريق ارتباط با آكسون ها، دندريت‌ها و سيناپس‌ها، نقش كليدي در تكامل و تنظيم مدارهاي عصبي دارند. همچنين، آستروسيت‌ها از طريق تنظيم عملكرد عصبي، نقش اساسي در پلاستيسيتي سيناپسي و تشكيل حافظه دارد. آستروسيت‌هاي بالغ پس از آسيب به سيستم عصبي مركزي فعال شده و به آستروسيت‌هاي واكنشي A1 و A2 تبديل مي‌شوند. نقش‌هاي حمايتي آستروسيت‌هاي واكنشي ممكن است به نقش‌هاي سمي تبديل شده و در نهايت منجر به پيشرفت بيماري‌هاي نورولوژيك گردد. اختلالات نوروترانسميتر، تكامل آنورمال مغزي و بازسازي مجدد ساختارهاي سيناپسي، در مغز بيماران مبتلا به اختلالات نوروسايكولوژيك ديده شده است. مطالعات گسترده‌اي به نقش آستروسيت‌ها در افسردگي، اسكيزوفرني و وابستگي به دارو اشاره كرده‌اند. از طرف ديگر، آستروسيت‌ها فاكتور مهمي در آسيب نوروني در بيماري نورودژنراتيو هستند. مطالعات نورولوژيك و راديولوژيك نشان داده‌اند كه اين بيماري‌ها با التهاب شديد در ارتباط هستند و آستروسيت‌ها از جمله مهمترين سلول‌هاي دخيل در ايجاد التهاب هستند. آستروسيت‌هاي واكنشي در پاتولوژي بيماري‌هاي متنوع نورولوژيك هم چون آلزايمر، پاركينسون، اسكلروزيس جانبي آميوتروفيك، مالتيپل اسكلروزيس و هانتينگتون نقش دارند. تغييرات در نوروترانسميترها، ارتباطات سلولي، گيرنده‌ها، مسيرهاي سيگنالينگ (خصوصا در زمينه التهاب)، ترشح فاكتورهاي التهابي، ‌كانال‌هاي آبي، ترشح فاكتورهاي رشد، رسوب پروتئين، هومئوستاز يوني و در نهايت تغييرات در سايز و تعداد آستروسيت‌ها، از مهم‌ترين مكانيسم‌هاي پاتوژنيك در آستروسيت‌ها درنظر گرفته شده‌اند. نتيجه‌گيري: تنظيم نمودن آستروسيت‌هاي واكنشي، مي‌تواند يك استراتژي باليني موثر جهت درمان بيماري‌هاي عصبي و رواني باشد.