برآورد مؤلفه هاي بيلان جريان آب‌زيرزميني و بهبود خطاي آن با استفاده از روش تاگوچي (مطالعه موردي: آبخوان مه‌ولات)

تهيه مدل مفهومي جريان آب زيرزميني به عنوان مهمترين گام در مدل‌سازي جريان آب زيرزميني، يكي از اصلي‌ترين اقدامات در فرآيند مديريت درست منابع آب زيرزميني، بخصوص در نواحي خشك كه بيشتر مصرف متوجه منابع آب زيرزميني است، مي‌باشد. تهيه بيلان منابع آب زيرزميني به عنوان جزء اساسي مدل مفهومي جريان آب زيرزميني با مشكلاتي از قبيل كمبود و ناهمگني اطلاعات به علت نبود شبكه پايش مناسب مكاني-زماني همراه است. در تحقيق حاضر سعي شده با استفاده از داده‌هاي كمكي، ابزارهاي رياضي- آماري و قابليت‌هاي نوين سامانه اطلاعات جغرافيايي از جمله تحليلگر مكاني زمين‌آمار، روش‌هايي جهت برآورد هر چه دقيق‌تر مؤلفه‌هاي بيلان ارائه شود. اين روش‌ها در آبخوان مه‌ولات كه از آبخوان‌هاي بحراني كشور بوده، براي سال‌هاي آبي 1380 الي 1391 به مدت 12 سال پياده‌سازي گرديد. خطاي متوسط معادله بيلان با استفاده از روش‌هاي پيشنهادي تحقيق حاضر، 26/9 درصد مجموع مؤلفه‌هاي ورودي‌ بيلان محاسبه گرديد كه با توجه به عدم قطعيت‌ زياد مؤلفه‌هاي بيلان آب زيرزميني نشان از كارآيي روش‌هاي پيشنهادي در تدقيق مؤلفه‌هاي بيلان دارد. در ادامه، با توجه به وجود خطا در سطح اطلاعات موجود، با در نظر گرفتن ضرايبي اصلاحي براي مولفه‌هاي موجود در معادلات بيلان در مقياس سالانه، در يك فرآيند بهينه‌يابي با استفاده از روش طراحي آزمايش تاگوچي، مجموع قدرمطلق خطاهاي موجود در معادله بيلان آب زيرزميني مه‌ولات كمينه شدند. خروجي اين محاسبات، مقادير بهينه ضرايب اصلاحي در دامنه تغييرات منظور شده براي آن‌ها بود. پس از كمينه‌سازي مجموع قدرمطلق خطاها، اين خطا با حدود 97 درصد كاهش از 227 به 115 ميليون مترمكعب تقليل يافت.