شهروندي علمي: فهم و درگيري عمومي از علم و فناوري در بين شهروندان تهراني

شهروند علمي به شهروندي اطلاق مي‌شود كه اطلاعات علمي وي باعث مي‌شود در برابر دولت براي خود حقوق و وظايف ويژه‌اي قائل شود و از جمله اين حقوق، حق مشاركت علمي است. در نتيجه ما با شهرونداني فعال سروكار داريم كه در تصميم‌گيري‌ها و سياست‌گذاري‌هاي علمي كاملاً مشاركت مي‌كنند. اين پژوهش در صدد پاسخ به اين سؤال بوده كه آيا شهروندي علمي در ميان شهروندان تهراني شكل گرفته است يا خير؟ براي پاسخ به سؤال مذكور دو بُعد مهم شهروندي علمي مدنظر بوده است: فهم عمومي و درگيري عمومي در مسائل مختلف علم و فناوري. پژوهش، پيمايشي بوده و با استفاده از روش نمونه‌گيري طبقه‌اي متناسب با حجم، 204 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جمعيت هدف مطالعه هم كليه شهروندان با سن 16 سال و بالاتر ساكن شهر تهران بوده‌اند. در يك شماي كلي بايد گفت كه نمود شهروندي علمي، درگيري عمومي شهروندان است. نتايج ابعاد درگيري عمومي نشان مي‌دهد كه شهروندي علمي به لحاظ كيفيت شكل گرفته است. به عبارتي درهم‌تنيدگي ابعادي چون عضويت، حقوق و همچنين مشاركت در ميان پاسخگوياني كه بيان نموده‌اند در انجمن‌هاي علمي عضو هستند كاملاً آشكار است اما به لحاظ كميت مي‌توان مدعي شد كه در جامعه مورد مطالعه هنوز شهروندي علمي تعميم پيدا نكرده است. درباره نتايج تحليلي پژوهش هم مي‌توان گفت كه فهم عمومي، نقش پررنگي در درگيري عمومي شهروندان دارد و بنابراين عنصر آگاهي در ترويج شهروندي علمي كه به لحاظ كمّي هنوز شكل نگرفته مي‌تواند تأثيرگذار باشد.