رفتار دادگرانه با يتيمان در نگاه مفسران

Just Treatment of Orphans as Viewed by Quran Interpreters

نوشتار پيشِ رو، در پي تحليل و بررسي اين نكته است كه عدالت‌ورزي در حق يتيمان كه در آيات قرآن به آن تأكيد شده است، به‌لحاظ مفهومي و عيني چه معنايي دارد. اگر مفهوم عدالت به‌معناي قرار دادن هر چيزي در جايگاه بايستۀ خود و يا دادن حق هر كسي، روشن هم باشد، اما دربارۀ يتيمان باتوجه‌به مشكلات خاص زندگي‌شان و تأكيد بسيار زياد در چندين آيۀ قرآن، نياز به بررسي بيشتر دارد. دراين‌بين، به‌خصوص فهمي كه مفسران طيف‌هاي مختلف تفسيري، از اين آيه‌ها و عدالت‌ورزيدن در حق يتيمان داشته‌اند، از اهميتي بالايي برخوردار است. بررسي توصيفي و تحليلي موضوع، مي‌تواند از چند جهت به تبيين مسئله و نيز شيوه‌اي كه مفسران در تفسير آيات مورد اشاره به كار برده‌اند، مفيد باشد، و به فهم دقيق‌تر عدالت‌ورزي با يتيمان كمك كند. در واقع رويكرد اصلي اين تحقيق، روشن كردن وظيفۀ مكلفان دربارۀ عدالت‌ورزي با يتيمان، به‌صورت عام، و دربارۀ دختران يتيم، به‌صورت خاص، و به‌صورت عيني و عملي، آن‌هم از زاويۀ ديد مفسران نحله‌هاي مختلف فكري است.

The present paper deals with the conceptual and objective meanings and modes of treating orphans justly. Assuming that justice means allocating everything its due place, value, and right, then the orphans' rights receive extra value and significance, all due to the emphasis the Holy Quran puts on it. In this regard, the understanding and interpretations of various types of the Quran interpreters play a special function. A descriptive and analytical study of the topic may yield various and more vivid outcome regarding the interpreters' definitions and modes of tackling the subject, hence more pragmatic in how to treat the orphans. The objective of the present study is clarification of everybody's duty regarding orphans in general and girl orphans in particular, as indicated by the Quran interpreters of various schools of thought.