واكاواي آرامش معنوي در معماري بر اساس مفهوم آرامش در متون اسلامي ( نمونه موردي: خانه هاي اواخر قاجار در اروميه)

The analysis of spiritual tranquility in architecture based on the concept of tranquility in Islamic texts (Case study of Late Qajar houses in Urmia)

نيل به آرامش، هدف نهايي تلاش هاي آدمي محسوب مي شود. در قبال اين نياز فطري، مكاتب الهي و بشري، به ارائه ي راهكارهايي پرداخته اند اما پاسخ به اين سوال كه خانه به عنوان يكي از اساسي ترين فضاهاي زندگي چگونه به انسان جهت نيل به اين مهم كمك مي كند هنوز جاي كار دارد. هدف اين تحقيق واكاوي مفهوم آرامش در متون اسلامي و نمود و ظهور اين مفهوم در معماري اسلامي مي باشد. جهت نيل به اين منظور با روش كيفي و رويكرد گراندد تئوري با استفاده از مصاحبه هاي نيمه ساختار يافته از ساكنين تعدادي از خانه هاي اواخر قاجار شهر اروميه انجام گرفته و براي ارزيابي نهايي و تجزيه تحليل داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. شيوه جمع آوري اطلاعات در بخش مباني نظري، كتابخانه اي و در بخش نمونه موردي، ميداني و از طريق خاطره نگاري و مصاحبه با ساكنان است. با توجه به ادبيات تحقيق، در مقايسه با اصطلاحات قرآني به نظر مي رسد اطمينان و طمأنينه، سكينه، اخبات و قلب سليم از نوع آرامش معنوي و اعتقادي، أمنه و وقار و در برخي آيات سكينه از نوع آرامش رواني و جسماني مي باشند، نفس مطمئنه نيز بالاترين حد آرامش معنوي و بهترين حيات براي انسان، حيات طيبه مي باشد كه براي بندگان شايسته خداوند، انواع آرامش را به همراه دارد؛ همچنين ارزيابي و نتايج تحليل نشان مي دهد كه روح مكان، مكان مقدس، وحدت، ترجيح و زيبايي از ويژگي هاي محيطي، معماري و شهري، موجب آرامش معنوي مي شوند.

Achieving tranquility is considered the ultimate goal of human endeavors. In response to this natural need, the divine and human schools have offered solutions, but the answer to this question that how the home, as one of the most basic living spaces, assists people to achieve this, is still a work in progress. The purpose of this study is to investigate the concept of tranquility in Islamic texts as well as achieving related concepts in Islamic architecture. To this end, using a qualitative method and Grounded theory, semi-structured interviews were conducted with residents of a number of late Qajar houses in Urmia. Moreover, MAXQDA software was run for data analysis and final evaluation. Library method was utilized to collect the data in theoretical background section, whereas field survey was done by memoirs and interview with residents. Considering the literature review, and in comparison with Quranic terms, it seems that reassurance, comfort, certainty, and a sound heart is considered as spiritual and religious tranquility, whereas safety and dignity and also comfort in some verses are considered type of mental and physical tranquility. The reassured soul is also the highest level of spiritual tranquility and the best life for human beings is the blessed life, which brings all kinds of tranquility for the worthy creatures of God. In addition, the evaluation and the results of the analysis indicate that the sense of the place, the holy place, unity, preference and beauty of the environmental, architectural and urban features lead to spiritual tranquility.