مطالعه تاريخ سوخ‌دهي و صفات مرفولوژيك جمعيت‌هاي بومي و ارقام تجاري پياز در خوزستان

Study the Bulbing Date and Morphological Characters of Landrace Populations and Onion Commercial Cultivars in Khuzestan region

سابقه و هدف: پياز با سطح زير كشت 63685 هكنار يكي از مهم‌ترين سبزي‌ها در ايران مي‌باشد. بخش قابل توجهي از بذر ارقام روز كوتاه پياز از طريق واردات تامين مي‌شود كه شرايط را براي حذف و فرسايش ژنتيكي توده‌هاي بومي فراهم نموده است. اما علي-رغم اين فرسايش، تنوع وسيعي در اين توده‌ها گزارش شده است. در بين اين توده‌ها، توده‌هايي با عملكرد بالا، خاصيت انبارماني طولاني و مقاوم به آفات در مطالعات گوناگون مشاهده شده است، بنابراين مطالعه كمي و كيفي اين توده‌ها حائز اهميت فراواني مي-باشد. در همين راستا اين پژوهش به منظور مطالعه تاريخ سوخ‌دهي، صفات مرفولوژيك و همبستگي صفات جمعيت‌هاي بومي جنوب كشور و دو رقم تجاري پريماورا و تگزاس‌ارلي‌گرانو صورت گرفت. مواد و روش‌ها: اين تحقيق به‌صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي شامل هشت تيمار (پياز اصلاح شده بهبهان، توده‌هاي محلي بهبهان، پادوك، رامهرمز، برازجان، ايرانشهر و ارقام تگزاس‌ارلي‌گرانو و پريماورا) با چهار تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي بهبهان به‌مدت دو سال زراعي (93-1392) اجرا شد. بذور در اواسط مهر ماه در خزانه كشت و نشاها (در مرحله 2 تا 3 برگي) و در اواخر آذر ماه به زمين اصلي منتقل شدند. تاريخ تشكيل سوخ با شاخص نسبت تشكيل سوخ و مجموع تجمعي تخمين زده شد. سوخ‌‌‌ها در زمان افتادگي50 تا 80 درصد برگ‌ها و شروع خشك شدن آنها برداشت شدند. نتايج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزيه و تحليل گرديد و ميانگين‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌اي دانكن مقايسه شدند. يافته‌ها: در سال اول آزمايش در جمعيت‌هاي مورد مطالعه سوخ از 27 اسفند با طول روز 11 ساعت و 56 دقيقه تا 3 فروردين با طول روز 12 ساعت و 5 دقيقه تشكيل شد. در سال دوم آزمايش زمان سوخ‌دهي از 12 فروردين با طول روز 12 ساعت و 32 دقيقه تا 30 فروردين با طول روز 13 ساعت و 5 دقيقه متغير بود. حداكثر عملكرد كل در سال اول و دوم آزمايش به‌ترتيب توسط توده محلي پادوك و رقم تگزاس‌ارلي‌گرانو توليد شد. بيشترين عملكرد قابل فروش به رقم پريماورا مربوط بود. در ارقام تگزاس‌ارلي‌گرانو و پريماورا بولتينگ مشاهده نگرديد. حداكثر و حداقل دوقلويي به‌ترتيب به رقم پريماورا و توده محلي برازجان مربوط بود. بيشترين درصد ماده خشك سوخ به پياز اصلاح شده بهبهان تعلق داشت. مطالعه ضرايب همبستگي مشخص نمود عملكرد كل و قابل‌فروش با بولتبنگ و دوقلويي همبستگي منقي و معني‌داري دارند. بين درصد ماده خشك سوخ و درصد كل مواد جامد محلول سوخ رابطه مثبت و معني-داري مشاهده گرديد. نتيجه‌گيري: همه جمعيت‌هاي مورد مطالعه روز كوتاه بودند. بر اساس نتايج اين بررسي براي كشت پياز در خوزستان رقم تگزاس‌ارلي گرانو بهترين رقم مي‌باشد. در ميان جمعيت‌هاي بومي، پياز اصلاح شده بهبهان، از نظر حساسيت پايين به دوقلويي و بالا بودن درصد ماده خشك سوخ، مناسب‌ترين جمعيت مي‌باشد.

Background and objective: Onion is one of the most important vegetable in Iran. Harvested area of onion is 63685 hectars. Significant amount of short day onion seed is imported to Iran that caused genetical deperssion of landraces onion. However, high diversity have been reported in Iranian landraces onioin. Populations that produced high yield, exhibited long storability and resistant to pests have been observed in landraces onion. Therefore study the qualitative and quantitative characters of landraces onion are very important. This research was conducted to study bulbing date, morphological characters and correlation coefficient among characters in landraces onion of southern Iran and commercial cultivars. Material and method: This research was conducted in randomized complete block deign including eight populations (Behbahan, padook, Ramhormoz, Iranshahr and Borazjan landraces, Texas early grano and Primavera cultivars and Behbahan bred onion) with four replications at Behbahan Agriculture Research Station for two years (2012-14). Seeds were sown in nursery in early October and seedling transplanted (at two or three leaf stage) in mid Novenmber. Earliest time of bulbing was estimated using bulbing ratio and cumulative sums. Bulbs were harvested when 50-80% of foliage top had fallen and collapse. Results were analyzed by MSTATC statistical software and comparison of meanes were done using Duncan,s Multiple Range Test. Results: In the first year of experiment bulbing occurred from photoperiod of 11 h and 56 min (19 March) to 12 h and 5 min (22 March). Bulbing dates were from photoperiod of 12 h and 32 min (31 March) to 13 h and 5 min (18 April) in the second year. The highest total yield were produced by Padook landrace and Texas early grano cultivar in the first and second year respectively. Parimavera cultivar produced the highest marketable yield. Bolting was not observed in Perimavera and Texas early grano cultivars. Primavera cultivar and Borazjan landrace showed the highest and lowest doubling bulb respectively. The highest bulb dry matter percentage belong to Behbahan bred onion. Results of correlation coefficient indicated total and marketable yield exhibited significant negative correlation with bolted plants and doubling bulb. Bulb dry matter percentage had positive and significant correlation with total soluble solid percentage. Conclusion: Bulbing occurred on short day in all studied populations. According to results Texas early grano is The best cultivar for onion production in Khuzestan province. Among landrace populations, Behbahan bred onion in regard to low sensitivity to doubling bulb and high bulb dry matter percentage is superior population.