بررسي راهكارهاي زراعي تراكم بوته و سطح كود نيتروژن بر توليد كلزاي پاييزه (Brassica napus L.) در شرايط تداخل با جمعيت علف‌ هرز ارشته خطايي (Lepyrodiclis holosteoides Fenzl.)

Agronomical strategy of plant density and nitrogen on winter rapeseed (Brassica napus L.) yield in interference with Lepyrpdiclis (Lepyrodiclis holosteoides Fenzl.) population

سابقه و هدف: مديريت كلزا براي توليد عملكرد بالاي دانه همراه با كيفيت مطلوب، مستلزم توجه دقيق به ارزيابي وضعيت تغذيه‌اي گياه به خصوص مقدار نيتروژن طي فصل رشد، تعيين تراكم مطلوب و كنترل علف‌هاي هرز مي‌باشد. يكي ديگر از عوامل مهم مديريت زراعي جهت دستيابي به عملكرد بالا در كلزا، كنترل علف‌هاي هرز مي‌باشد. عدم وجود علف‌كش‌هاي اختصاصي براي كنترل علف‌هاي هرز در اين محصول سبب خسارت هنگفت به اين محصول كلزا شده است. علف هرز ارشته خطايي به عنوان يكي از علف‌هاي هرز مهاجم در چند سال اخير در مزارع كلزا شايع شده است. با وجود گسترش سريع اين علف هرز در كشور تاكنون پژوهشي در ارتباط با رقابت آن با كلزا نشده است. لذا اين آزمايش با هدف بررسي اثرات مقادير نيتروژن و تراكم كلزا در شرايط رقابت با علف هرز ارشته خطايي انجام شد. مواد و روش: اين آزمايش در سال زراعي 95-1394 در مزرعه پژوهشي مركز آموزش عالي امام خميني كرج انجام شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. تيمارها شامل مقدار نيتروژن از منبع كودي اوره (46 درصد نيتروژن) در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار، تراكم كلزا در دو سطح 70 و 90 بوته در متر مربع و تراكم علف هرز ارشته خطايي در چهار سطح صفر، 5، 10 و 15 بوته در متر مربع بود. يافته‌ها: مقايسه ميانگين اثر متقابل تراكم كلزا و سطوح نيتروژن نشان داد كه بيشترين تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين و عملكرد دانه، در تراكم كلزا 90 بوته در متر مربع با مصرف 100 و 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بدست آمد. همچنين نتايج نشان داد كه در تراكم‌هاي 5، 10 و 15 بوته در متر مربع علف هرز ارشته خطايي، به‌ترتيب 11، 19 و 32 درصد در تراكم كلزاي 70 بوته و به‌ترتيب 5، 9 و 14 درصد در تراكم كلزاي 90 بوته در متر مربع سبب كاهش عملكرد دانه كلزا نسبت به تيمار عدم حضور علف هرز شد. نتايج اثر سطوح نيتروژن و تراكم علف هرز ارشته خطايي نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه با 3335 كيلوگرم در هكتار در تيمار 150 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و بدون حضور ارشته خطايي بدست آمد كه با حضور 5، 10 و 15 بوته در متر مربع از اين علف هرز عملكرد دانه به‌ترتيب 8، 14 و 28 درصد كاهش نشان داد. نتيجه‌گيري: بطوركلي نتايج نشان داد كه در هر دو تراكم كلزا با افزايش كود نيتروژن تا 100 كيلوگرم در هكتار علاوه بر بهبود عملكرد دانه و اجزاي عملكرد سبب افزايش توان رقابتي كلزا در مقابل علف هرز مهاجم ارشته خطايي خواهد شد.

Introduction: Rapeseed management for achieving maximum grain yield and quality is dependent on monitoring nutritional status of plant specially nitrogen accessibility during growth season, determining optimum density and controlling weeds. One important factor in crop management is the control of weeds in order to achieve high yield in canola. The absence of special herbicides for controlling weeds in this product has caused great damage to this product of rapeseedIn recent years, Lepyrodiclis (Lepyrodiclis holosteoides Fenzl.) has been privilege in rapeseed fields as an invasive weed. Despite rapid privilege of this invasive weed there is no research record on evaluating the competitive potential of Lepyrodiclis with rapessed in Iran. Current research was conducted to assessing competitive potential of Lepyrodiclis with rapessed under different nitrogen regimes and density levels. Materials and methods: A factorial experiment was laid out based on RCBD design with three replications in research field of higher education center of Imam Khomeyni in Karaj during 2015-2016 cropping year. Rapeseed was planted by hand and dried in a depth of 2 cm on September, Each plot consisted of six cultivars with a length of six meters and a line spacing of 30 cm. Simultaneously with the planting of rapeseed, the seeds of the mixed seedlings with soft sand were zigzagged on the sides of the rapeseed cultivating lines with respect to the desired densities. With the exception of weed Lepyrodiclis, weeds were continuously weaved with hands. Treatments were consist of nitrogen in form of urea (%46 nitrogen) in four levels 0, 50, 100 and 150 kg ha-1, rapeseed density in two levels 70 and 90 plants per m2 and Lepyrodiclis density in four levels zero, 5, 10 and 15 plants per m2. Results: Interactive effects of rapeseed density and nitrogen levels indicated that maximum pod per plant, grain per pod and grain yield were obtained when rapeseed density was 90 plants per m2 and 100 and 150 kg N ha-1 were applied. Interactive effects of rapeseed Lepyrodiclis and nitrogen levels revealed that the highest grain yield (3335 kg ha-1) was observed in 150 kg N ha-1 treatment in absence of Lepyrodiclis. Rapeseed grain yield showed 8, 14 and 28% reduction as Lepyrodiclis density increased to 5, 10 and 15 plants per m2 respectively. Conclusion: It could be concluded that up to 100 kg per ha-1 nitrogen application and 90 plants per m2 rapeseed density not only can improve the grain yield and yield components of rapeseed but also can enhance the competitive ability of rapeseed against Lepyrodiclis.