پديد آورندگان :
احمدي، فاطمه دانشگاه اردكان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم باغباني، اردكان، يزد، ايران , دهستاني اردكاني، مريم دانشگاه اردكان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم باغباني، اردكان، يزد، ايران , مومن پور، علي سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مركز ملي تحقيقات شوري، يزد، ايران , غلام نژاد، جلال دانشگاه اردكان - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم باغباني، اردكان، يزد، ايران
كليدواژه :
خصوصيات رشدي , سديم , كلر , كلروفيل , گلنار شهداد
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: انار (Punica granatum L.) از خانواده Punicaceae، يك ميوه محبوب گرمسيري و نيمه‌گرمسيري است كه بومي مناطقي از ايران تا هيماليا در شمال هندوستان مي‌باشد. انار به‌صورت گسترده در مناطق خشك و نيمه‌خشك ايران و همچنين مناطقي كه تحت تأثير شوري هستند، كشت و كار مي‌شود. هدف از انجام اين پژوهش، ارزيابي تحمل به شوري سه ژنوتيپ انار زينتي و معرفي متحمل‌ترين ژنوتيپ جهت توسعه در فضاي سبز بود.
مواد و روش‌ها: يك آزمايش گلداني در طول دوره نه ماهه جهت ارزيابي و مقايسه تحمل به شوري سه ژنوتيپ انار زينتي طي سال-هاي 97-1396 صورت گرفت. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور 1- شوري آب آبياري در پنج سطح 1، 3، 5، 7 و 9 دسي‌زيمنس بر متر و 2- ژنوتيپ‌هاي زينتي انار در سه سطح ("گلنار سروستان"، "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه") و با چهار تكرار و مجموع 60 گلدان انجام شد. در مدت آزمايش برخي از صفات رويشي مانند درصد برگ‌هاي ريزش يافته، درصد برگ‌هاي نكروزه و سبز اندازه‌گيري شدند. همچنين در پايان آزمايش نيز عملكرد رويشي، وزن تر و خشك برگ‌ها و اندام هوايي، نشت يوني، محتواي نسبي آب برگ و شاخص كلروفيل و محتوي سديم، پتاسيم، كلر و نسبت سديم به پتاسيم در برگ‌ها اندازه‌گيري شدند.
يافته‌ها: نتايج نشان داد كه نوع ژنوتيپ و سطح شوري بر تغييرات صفات مورفولوژيك، فيزيولوژيك و غلظت عناصر غذايي داراي اثر معني‌داري بود. در تمامي ژنوتيپ‌هاي مطالعه شده با افزايش سطح شوري، شاخص‌هاي رشد شامل ارتفاع شاخه، قطر شاخه، تعداد برگ كل، درصد برگ‌هاي سبز، وزن تر و خشك اندام هوايي، محتوي رطوبت نسبي، شاخص كلروفيل برگ‌ها كاهش و درصد برگ-هاي نكروزه، درصد برگ‌هاي ريزش يافته و درصد نشت يوني افزايش يافتند. اين در حالي بود كه ميزان كاهش و افزايش در صفات اندازه‌گيري شده در بين ژنوتيپ‌هاي مطالعه شده با يكديگر اختلاف معني‌داري داشت. ارزيابي غلظت عناصر غذايي در برگ نشان داد كه در تمامي ژنوتيپ‌هاي مطالعه شده، بيشترين مقدار كلر و سديم، نسبت سديم به پتاسيم در شوري 9 دسي‌زيمنس بر متر، مشاهده شد. همچنين، در تمام ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي كاهش ارتفاع و سطح برگ به‌ترتيب از شوري 5 و 7 دسي‌زيمنس بر متر به‌طور معني‌دار شروع به كاهش كرد. افزايش نكروزگي، كاهش درصد برگ سبز و كاهش محتواي نسبي آب برگ در ژنوتيپ "گلنار سروستان" از شوري 5 دسي‌زيمنس بر متر و در ژنوتيپ‌هاي "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه" از شوري 7 دسي‌زيمنس بر متر مشاهده شد. در ژنوتيپ‌هاي "گلنار سروستان" و "گلنار ساوه" در شوري 7 دسي‌زيمنس بر متر و در ژنوتيپ "گلنار شهداد از شوري 9 دسي‌زيمنس بر متر ريزش برگ‌ها افزايش يافت. در دو ژنوتيپ "گلنار سروستان" و "گلنار شهداد" نشت يوني در شوري 7 دسي‌زيمنس بر متر و در ژنوتيپ "گلنار ساوه" در شوري 5 دسي‌زيمنس بر متر به‌طور معني‌داري نسبت به شوري‌هاي سطوح پائين‌تر (1و 3 دسي‌زيمنس بر متر) افزايش يافت. در سطوح بالاي شوري (7 و 9 دسي‌زيمنس بر متر) ژنوتيپ‌هاي "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه" نسبت به "گلنار سروستان" به‌طور معني‌داري جذب سديم، كلر و نسبت سديم به پتاسيم كمتري را نشان دادند.
نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج بررسي حاضر در مجموع ژنوتيپ‌هاي "گلنار شهداد" و "گلنار ساوه" به‌تريتيب به عنوان متحمل‌ترين و حساس‌ترين ژنوتيپ نسبت به تنش شوري انتخاب شدند. ژنوتيپ "گلنار شهداد" توانست از طريق افزايش جذب پتاسيم در مقابل سديم و در نتيجه حفظ خصوصيات رشدي خود ، به خوبي شوري تا 7 دسي‌زيمنس بر متر را تحمل نمايد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Pomegranate (Punica granatum L.), from the family Punicaceae, is a popular fruit of tropical and subtropical regions that is native to the area stretching from Iran to the Himalayas in northern India. Pomegranate has been widely cultivated in arid and semi-arid regions of Iran, which these areas are frequently affected by high salinity. The present study was therefore, carried out with the objective to identify and introduce the most-tolerant Iranian genotypes of ornamental pomegranate to different salinity levels of irrigation water.
Materials and methods: A pot experiment was conducted during a six-month period in order to evaluate and compare the salinity tolerance of three Iranian ornamental genotypes of pomegranate during 2017-2018. The experiment was arranged in factorial based on the completely randomized design with two factors included water salinity in 5 levels of 1, 3, 5, 7 and 9 dSm-1 and three ornamental pomegranate genotypes (‘Golnar Saravan’, ‘Golnar Shahdad’ and ‘Golnar saveh’) in 4 replications. The properties concerned during the experiment were vegetative growth, the fallen, chlorosis and green of leaves. At the end of the experiment, the vegetative yield and fresh and dry weight of leaves and shoots, ion leakage, relative water content and chlorophyll index were also measured. In addition, leaves were analyzed for elements such as Na+, K+, Cl– and Na/K ratio.
Results: Results showed that with increasing of salinity levels in all three investigated genotypes, growth characteristics, significantly decreased, ion leakage, the relative water content of leaves and chlorophyll index significantly increased. Also with increasing of salinity levels Na+, Cl- and Na+/Cl- significantly increased. In all studied genotypes, plant height and leaf area decreased from salinity level of 5 and 7 dS.m-1 respectively. Increasing in leaf necrosis, and decreasing in percentage of green leaves and also relative water content in ‘Golnar Sarvestan’ were observed from salinity level of 5 dS.m-1and from salinity level of 7 dS.m-1 in ‘Golnar Shahdad’ and ‘Gonar Saveh’. Leaves falldown in ‘Gonar Saveh’ and ‘Golnar Sarvestan’ were increased in salinity level of 7 dS.m-1 and in ‘Golnar Shahdad’ in 5 dS.m-1 salinity level. In two genotypes (‘Golnar Sarvestan’and ‘Golnar Shahdad’) the ion leakage increased in 7 dS.m-1 salinity level and in ‘Gonar Saveh’ in salinity level of 5 dS.m-1. In higher salinity levels (7 and 9 dS.m-1) Na+, Cl- and Na+/Cl- uptake were significantly decreased in ‘Golnar Sarvestan’and ‘Golnar Shahdad’ in compared to ‘Golnar Sarvestan’.
Conclusion: Generally among all studied genotypes, ‘Golnar Shahdad’ has been showed the maximum growth characteristics, and the lowest appearance injury, accumulation of Na+, Cl- in higher levels of salinity. So it seems that this genotype is the most tolerant of the salinity.
