پديد آورندگان :
كريمي، سميه دانشگاه لرستان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني، خرم آباد، ايران , زاهدي، بهمن دانشگاه لرستان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني، خرم آباد، ايران , موميوند، حسن دانشگاه لرستان - دانشكده كشاورزي - گروه علوم باغباني، خرم آباد، ايران
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: يكي از مهم‌ترين عوامل محيطي كه پراكنش، رشد و توليد موفق محصولات گياهي را تحت تأثير قرار مي‌دهد، ميزان آب در دسترس گياه است. خشكي بهعنوان مهم‌ترين عامل غيرزنده محدودكننده‌ي رشد و عملكرد گياهان، باعث بروز يا تشديد ساير تنش‌ها مخصوصاً تنش كمبود عناصر غذايي در گياه نيز مي‌شود. از طرفي ديگر تحت شرايط تنش كم آبي، گياهان مقادير مشابهي از متابوليت‌هاي اوليه در مقايسه با شرايط بدون تنش توليد مي‌كنند و چون تحت شرايط تنش، گياه ميزان توليد بيوماس و ماده خشك خود را كاهش مي‌دهد، لذا مقادير زيادي از اين متابوليت‌هاي اوليه به سمت توليد متابوليت‌هاي ثانويه مي‌روند. پژوهش حاضر بهمنظور ارزيابي ميزان رشد، اسانس و برخي صفات فيزيولوژيكي چهار رقم ريحان تحت شرايط تنش كم آبي انجام گرفت.
مواد و روشها: آزمايش بهصورت فاكتوريل در قالب طرح پايه‌ي كاملا ً تصادفي در شرايط گلخانه در سال 1396 انجام گرفت. چهار رقم تجاري ريحان (شامل ارقام سبز ايراني، بنفش ايراني، گنوس و آميتيست) بهعنوان فاكتور اول و تنش خشكي در چهار سطح (شامل آبياري درحد 100، 85، 70 و 55 درصد ظرفيت زراعي) به عنوان فاكتور دوم در نظر گرفته شد. ويژگي‌هايي مانند وزن تر و خشك گياه، وزن تر و خشك ريشه، درصد اسانس، عملكرد اسانس، كلروفيل، مالونديآلدئيد، پرولين، كاتالاز، پراكسيداز، آسكوربات پراكسيداز، فتوسنتز، هدايت روزنه‌اي و مقاومت روزنه‌اي اندازه‌گيري شد. دادهﻫﺎي به‌دست آمده از آزمايش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم افزار Minitab ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳه‌ي آﻣﺎري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻣﻘﺎﻳﺴه‌ي ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش آزمونLSD در سطح 05/0 انجام ﮔﺮﻓﺖ.
يافته‌ها: نتايج نشان داد تنش كم آبي باعث كاهش وزن تر و خشك اندام هوايي و فتوسنتز در همه ارقام شد. علاوه بر اين، تحت تأثير تنش خشكي، وزن تر و خشك ريشه و هدايت روزنه‌اي كاهش و ميزان پرولين، مالونديآلدئيد، كلروفيل و آنزيم‌هاي آنتياكسيدان افزايش نشان دادند. با اين وجود شدت تغييرات اين صفات در ارقام مورد مطالعه متفاوت بود و در اغلب موارد شدت كاهش صفات مختلف در رقم گنوس كمتر از ساير ارقام بود. در مقايسه بين ارقام نيز، ارقام سبز ايراني و گنوس بيشترين ميزان وزن تر و خشك بوته را دارا بودند. علاوه بر اين، بيشترين درصد اسانس مربوط به رقم گنوس بود.
نتيجه گيري: رقم گنوس بيشترين وزن تر و خشك اندام هوايي، بالاترين درصد اسانس و بيشترين ميزان هدايت روزنه‌اي را به خود اختصاص داد و بهعنوان رقم متحمل جهت كشت در شرايط كم آبي بهمنظور استحصال اسانس توصيه مي‌شود.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Water availability is one of the most important environmental factors affects the distribution, growth and successful production of crops. Drought stress, as the main non-biological limiting factor of plant growth and yield, can caused or intensify other stresses in the plant, especially the stress of nutrient deficiency.On the other hand, plants produce similar amounts of primary metabolites under water deficit stress conditions compared The to non-stress conditions. Scince plant reduces its biomass under stress conditions, so higher portion of primary metabolites allocate to the production of secondary metabolites.The present study was conducted to evaluate the growth, esential oil and some physiological traits of four Basil cultivars under water deficit stress condition.
Materials and methods: The experiment was conducted as a factorial based on a completely randomized design in greenhous in 2017. Four commercial Basil cultivars (including Iranian green, Iranian violet, Genovese and Amethyst) were used as the first factor and water deficit stress at four levels (including irrigation at 100%, 85%, 70% and 55% FC) was used as second factor. Traits such as fresh and dry weight of the plant, fresh and dry weight of the root, essential oil content, essential oil yield, chlorophyll, malondialdehyde, proline, catalase, peroxidase, ascorbate peroxidase, photosynthesis, stomatal conductance and stomatal strength were measured. The data obtained from the experiment were analyzed using Minitab software and means comparidion were done by LSD test.
Results :The results showed that water deficit stress decreased fresh and dry weights of the plant and photosynthesis in all cultivars. In addition, fresh and dry weights of root and stomatal conductance were reduced under drought stress. While, proline, malondialdehyde, chlorophyll and antioxidant enzymes activity were increased in respons to drought stress. However, the amount of change in traits was different among the cultivars. The reduction of different traits in respone to drought was mostly lower in the genoves cultivar than the others. Iranian green and genoves cultivars had the highest fresh and dry weight of the plant. In addition, the highest percentage of essential oil belonged to the genoves cultivar.
Conclusion: Genoves cultivar had the highest fresh and dry weight of shoot, had the highest percentage of essential oil and the highest stomatal conductance and recommended as a resistant cultivar in order to essential oil production under drought condition.
