گونه شناسي روايات تفسيري امام صادق عليه السلام در منابع اهل سنّت

The typology of Imam Sadiq's interpretive narratives in Sunni sources

امام صادق (ع) به عنوان يكي از شخصيتهاي برجسته اهل بيت رسول الله (ص) علاوه بر جايگاه مذهبي ويژه در ميان شيعيان، مورد توجه اهل تسنن نيز مي باشد. اهل سنت كه در منابع خويش از امام صادق (ع) بيشتر با نام "جعفربن محمد" ياد مي كنند، در منابع روايي خود، به ويژه تفاسيرشان، تعداد معتنابه ي از روايات تفسيري امام صادق (ع) را نقل كرده اند. بيشتر اين احاديث، بدون ذكر سند و به طور مستقيم از آن حضرت نقل شده است كه نشان از باور انديشمندان اهل سنت به مقام والاي امام صادق (ع) در عرصه تفسير قرآن دارد. اين مساله، وقتي روشن تر مي شود كه بدانيم در 79 سوره از 114 سوره قرآن، و جمعا ذيل 341 آيه قرآن، در منابع روايي و تفسيري اهل تسنن رواياتي از امام صادق (ع) ديده مي شود. در اين مقاله، پس از استخراج و دسته بندي احاديث مورد نظر به روش توصيفي- تحليلي و گردآوري كتابخانه اي، روشن مي شود كه دست كم در پنج حوزه: 1- بيان معاني تنزيلي شامل: ايضاح لفظي (واژه شناسي) و ايضاح مفهومي (نكات تفسيري: تبيين مجمل، تخصيص عام، تقييد اطلاق، توضيح مفاهيم شرعي، تفصيل احكام قرآن، بيان ناسخ و منسوخ و...)؛ 2- بيان معاني تاويلي شامل: بيان مصاديق (جري و تطبيق) و بيان لايه هاي معنايي (بطن آيه)؛ 3- بيان فضاي نزول شامل: سبب نزول و شان نزول؛ 4- استناد به آيات قرآن؛ و 5- بيان قرايات قرآني از آن امام (ع) در كتب مذكور بياناتي موجود است. بررسي سندي اين احاديث از عهده اين نوشتار خارج است و مجالي ديگر مي طلبد.

Imam Sadeq as one of the prominent figures of the Prophet's Family, in addition to the special religious status among the Shiites, is also considered by the Sunnis. The Sunnis, who in their sources refer to Imam Sadeq more commonly as "Ja'farben Muhammad", in their narrative sources, especially their interpretations, there are a number of credible interpretations of Imam Sadiq's interpretation. Most of these hadiths, without mentioning the document, have been directly quoted by His Majesty, indicating the belief of the Sunni scholars in the high position of Imam Sadiq in the interpretation of the Qur'an. This issue becomes clearer when we know that in 79 suras out of 114 suras in the Qur'an and in total 341 following Qur'anic verses, there are narrative and interpretive sources from the Sunnis of Imam Sadiq. In this article, after extracting and classifying the hadiths in question through descriptive-analytical method and library collection, it becomes clear that at least in five areas: 1. The expression of Appearance meanings; 2. The expression of interpretative meanings; 3. The expression of the space of the descent; 4. The reference to the verses of the Qur'an; 5. Expression of Qur'anic verses from that Imam There are some sayings in these books. Examining the evidence of these hadiths is beyond the scope of this text and requires further authorization.