اثر فاصله رديف و مصرف عناصر غذايي بر برخي واكنش‌هاي مورفولوژيك، فيزيولوژيك و زراعي سه رقم پنبه

Effect of row spacing and nutrient consumption on some morphological, physiological and agronomic responses of three cotton cultivars

به منظور بررسي اثر فاصله بين رديف‌هاي كاشت بر عملكرد و رشد ارقام پنبه در دو شرايط مصرف و عدم مصرف كود، مطالعه‌اي در گرگان در سال زراعي 1396 به‌صورت آزمايش اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل سه رقم پنبه (ساجدي، كاشمر و گلستان)، فاصله رديف كشت در دو سطح (20 و 80 سانتي‌متر) و مصرف كودهاي شيميايي نيتروژن، فسفر و پتاسيم به ترتيب با مقادير 350، 300 و 225 كيلوگرم در هكتار و تيمار شاهد (عدم مصرف كود) بود. براساس نتايج تجزيه واريانس اثر رقم بر تعدا شاخه زايشي، ارتفاع اولين قوزه از سطح زمين و تعداد قوزه معني‌دار بود در حالي كه اثر فاصله رديف بر تعداد شاخه رويشي، ارتفاع اولين قوزه از سطح زمين، تعداد قوزه، وزن قوزه و عملكرد وش معني‌دار بود. درهر سه رقم مورد مطالعه كاهش فاصله رديف باعث كاهش ارتفاع بوته و افزايش شاخص سطح برگ، ماده خشك و عملكرد وش شد. كوددهي نيز باعث افزايش‌ معني‌دار ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه زايشي، تعداد قوزه، وزن قوزه و عملكرد وش شد. در مورد اثرات متقابل نيز تنها اثر متقابل رقم × فاصله رديف بر تعداد شاخه زايشي و اثر متقابل فاصله رديف × كوددهي بر تعداد قوزه، وزن قوزه و عملكرد وش معني‌دار بود. بنابراين، اثر متقابل معنيداري بين فاصله رديف و مصرف عناصر غذايي از لحاظ خصوصيات رشدي و عملكرد ارقام پنبه وجود دارد و كاهش فاصله رديف در پنبه ميتواند باعث افزايش قابل توجهي در عملكرد وش شود.

In order to investigate the effect of row spacing on yield and growth of cotton cultivars uncer two conditions of fertilizer application and non-fertilization, a study was conducted in Gorgan as a split-factorial experiment based on randomized complete blocks design with three replicates in 2017. Experimental factors included three cotton cultivars (Sajedi, Kashmar and Golestan), row spacing at two levels (20 and 80 cm) and nitrogen, phosphorus and potassium fertilizers application at 350, 300 and 225 kg ha-1 and control treatment (No fertilizer), respectively. According to the results of analysis of variance, the effect of cultivar on number of reproductive branches and bolls as well as the height of first boll from ground was significant, whereas row spacing significantly affected number of vegetative branches and bolls, the height of first boll from ground, boll weight and lint yield. In all three cultivars studied, decrease in row spacing led to decreased plant height and increased leaf area index, dry matter and lint yield. Fertilization led to significant increase in plant height, leaf area index, number of reproductive branches and bolls, boll weight and yield. Among interactions, only the interaction of cultivar× row spacing on number of reproductive branches and interaction of row spacing× fertilizer on boll number, boll weight and lint yield were significant. Therefore, there is a significant interaction between row spacing and nutrient consumption in terms of growth characteristics and yield of cotton cultivars, and decreased row spacing in cotton can significantly increase lint yield.