ارزيابي مزرعه اي كاربرد كلات آهن و روي بر ويژگي‌هاي مورفولوژيكي، عملكرد و محتواي اسانس رازيانه بومي و اصلاح‌شده

Field Evaluation of Iron and Zinc Chelates Foliar Application on Morphological Characteristics, Yield, and Essential Oil Content of Native and Improved Fennel

رازيانه (.Foeniculum vulgare Mill) كاربردهاي زيادي در صنايع دارويي و غذايي دارد. با توجه به نقش مؤثر عناصر ريزمغذي در عملكرد كمي و كيفي گياهان دارويي، تأثير محلول­ پاشي با غلظت­هاي مختلف كلات آهن (شاهد (صفر)، 1/5 و 3 گرم در ليتر) و كلات روي (شاهد (صفر)، 1/5 و 3 گرم در ليتر) بر خصوصيات عملكردي و محتوي اسانس رازيانه بومي و اصلاح‌شده (رقم شوروك شاري) ارزيابي گرديد. آزمايش به‌صورت كرت ­هاي دوبار خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال 1397 در دانشگاه كردستان انجام گرفت. اثر ساده كلات آهن، اثر متقابل كلات آهن و نوع رقم و نيز اثر متقابل كلات آهن، كلات روي و نوع رقم تأثير معني­داري بر هيچ‌كدام از صفات نداشتند. كلات روي بر اكثر صفات تأثير معني­داري گذاشت، طوري‌كه بيش‌ترين محتوي اسانس (5/06 درصد) و عملكرد اسانس (35/07 ليتر در هكتار) متعلق به تيمار 3 گرم در ليتر و بيش‌ترين عملكرد بذر (884/2 كيلوگرم در هكتار) متعلق به تيمار عدم استفاده از كلات روي بود. اثر متقابل كلات آهن و كلات روي تنها بر عرض بذر و اثر متقابل كلات روي و نوع رقم تنها بر تعداد چترك تأثير معني­داري داشتند. رقم تأثير معني­داري بر تعداد چتر در بوته، عملكرد بذر و عملكرد اسانس داشت، طوري‌كه بيش‌ترين ميانگين صفات مذكور (به‌ترتيب 25/29، 765/26 كيلوگرم در هكتار و 34/27 ليتر در هكتار) متعلق به رازيانه ­بومي بود. از بين تيمارهاي كودي اعمال‌شده، تيمار 3 گرم در ليتر كلات روي به‌تنهايي و از بين دو نوع رازيانه­ كشت‌شده، رازيانه ­ي بومي برتر شناخته شدند.

Foeniculum vulgare Mill. is one of the medicinal plants, which is widely used in pharmaceutical and food industries. Due to the effective role of micronutrients in the quantitative and qualitative yield of medicinal plants, the effect of foliar application of iron chelate (0, 1.5 and 3 g/L) and zinc chelate (0, 1.5 and 3 g/L) on the functional properties and essential oil content of native and improved (cv. Soroksari) fennel was evaluated. The experiment was conducted as a split-split plot, based on RCB design with three replications during 2018 at the University of Kurdistan. Simple effects of iron chelate, the interaction iron chelate and cultivar, as well as the interaction iron chelate, zinc chelate and cultivar type, had no significant effect on measured traits. Zinc chelate significantly affected most of the studied traits, so that the highest of essential oil content (5.06%) and yield (35.07 L/ha) were belonged to 3 g/L treatment, while the highest seed yield (884.2 kg/ha) was obtained in zero treatment of zinc chelate. The interaction of iron chelate and zinc chelate as well as the interaction of zinc chelate and cultivar had only a significant effect on seed width and number of umbels, respectively. The impact of cultivar had a significant effect, on the number of umbels per plant, seed yield, and essential oil yield, so that the highest average of mentioned traits (25.29, 765.26 kg/ha and 34.27 L/ha, respectively) were belonged to native fennel. Generally, among the fertilizer treatments, 3 g/L zinc chelate and between the two types of fennel, native fennels were recognized as superior.