‌تحليل عامل‌هاي زراعي مؤثر بر كاهش عملكرد ذرت دانه‌اي در ايران با استفاده از روش فراتحليل

Agronomical factors analysis on grain maize yield decreasing in Iran with meta-analysis method

به منظور شناسايي عامل‌هاي محدود‌كننده توليد ذرت دانه‌اي در كشور، مطالعه‌اي با هدف جزئي‌سازي عامل‌هاي مديريتي تأثيرگذار و تأثيرپذير در امر توليد ذرت دانه اي كشور انجام شد. در اين بررسي داده‌هاي به‌دست‌آمده از 95 مورد گزارش‌ نهايي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي و يا مقاله‌هاي مستخرج از آن‌ها طي ده سال اخير با استفاده از روش فراتحليل (متاآناليز) تجزيه و تحليل شدند. براساس نتايج حاصل از اين مطالعه، تراكم 2/93 درصد، آرايش كاشت 6/81 درصد، تناوب زراعي 11/12 درصد، كشاورزي حفاظتي 2/28 درصد، تنش خشكي 25/28 درصد، رقم 4/99 درصد، تاريخ كاشت 4/46 درصد و كود نيتروژن 25/84 درصد از تغييرات عملكرد دانه ذرت را توجيه كردند. بر اين اساس، تراكم 100 هزار بوته در هكتار، آرايش كاشت دو رديف زيگزاگ، الگوي كشت گياهان خانواده لگومينوز– ذرت، كشت در داخل بقايا، شرايط آبياري نرمال و بدون تنش خشكي (به شرط فراهمي آب آبياري)، ارقام با گروه رسيدگي 700 (به شرط كفايت فصل رشد)، تاريخ كاشت در اقليم‌هاي معتدل و معتدل گرم، ارديبهشت‌ماه و در اقليم‌هاي گرم، كشت تابستانه مردادماه و در نهايت مصرف حداكثر 100 تا 300 كيلوگرم كود اوره جهت كاهش خلأ عملكرد ذرت دانه‌اي توصيه مي‌شوند.

To identify the limiting factors in grain maize production in Iran, a study has been carried out to particulate effective and influential management factors of this crop’s production in the country. The data come from 95 final reports or extracted articles in Agricultural Research, Education, and Extension Organization (AREEO), undergoing meta-analysis. Based on this study, of all grain maize variation, 2.93% is justified by plant density, 6.81% by planting structure, 11.12% by planting rotation, 2.28% by conservation agriculture, 25.28% by drought stress, 4.99% by cultivar, 4.46% by planting date, and 25.84% by nitrogen fertilizer. Accordingly, 100 thousand plants per hectare, zigzag double rows planting structure, maize-leguminous crops planting pattern, cultivating in residue, optimum irrigation without drought stress (in case of water availability), 700 maturity group cultivar (in case of adequate growing season), planting in May and early August in temperate and tropical climate, and using maximum 100-300 kg urea fertilizer per hectare are recommended to decrease yield gap in grain maize production.