مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي شاخص‌هاي تحمل به تنش خشكي در اكوتيپ‌هاي بادرشبو

چكيده فارسي :

اين پژوهش به‌منظور تعيين مناسب‌ترين شاخص‌هاي تحمل به خشكي و شناسايي اكوتيپ‌هاي متحمل به خشكي بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، در دو محيط تنش خشكي و بدون‌ تنش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار اجرا شد. شاخص‌هاي تحمل به خشكي مورد استفاده در اين مطالعه شامل شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص ميانگين بهره‌وري (MP)، شاخص ميانگين هندسي عملكرد (GMP)، شاخص ميانگين هارمونيك (HM)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملكرد (YI) و شاخص پايداري عملكرد (YSI) بود كه با استفاده از وزن خشك اندام هوايي اكوتيپ‌ها در شرايط بدون تنش (Yp) و تنش خشكي (Ys) محاسبه شدند. تجزيه واريانس مركب وزن خشك اندام هوايي نشان داد كه اثر اكوتيپ‌، تنش و اثر متقابل تنش×اكوتيپ براي اين صفت معني‌دار بود. تجزيه واريانس ساده براي شاخص‌هاي تنش نيز اختلاف معني‌دار بين اكوتيپ‌ها از نظر Ypو Ys و شاخص‌هاي MP، GMP، HM، STI و YI نشان داد. بين شاخص‌هاي MP، GMP، HM، STI و YI‌ با وزن خشك اندام هوايي در شرايط بدون تنش و تنش همبستگي مثبت و معني‌داري مشاهده شد و بنابراين شاخص‌هاي مذكور، مناسب‌ترين شاخص‌ها براي انتخاب اكوتيپ‌ها شناخته شدند. توزيع اكوتيپ‌ها در فضاي باي‌پلات وجود تنوع ژنتيكي بين اكوتيپ‌ها را جهت انتخاب براي تحمل به تنش خشكي نشان داد و مقايسه اكوتيپ‌هاي مختلف بادرشبو با استفاده از نمودار باي‌پلات نشان داد كه اكوتيپ‌هاي فريدن، گرمسار، خميني‌شهر و اروميه به‌علت قرار گرفتن در مجاورت شاخص‌هاي مناسب تحمل به خشكي، به‌عنوان اكوتيپ‌هاي برتر در هر دو شرايط محسوب مي‌شوند. تجزيه خوشه‌اي نشان داد كه مي‌توان اكوتيپ‌هاي فريدن، گرمسار، خميني‌شهر و اروميه را به‌عنوان اكوتيپ‌هاي متحمل به خشكي پيشنهاد نمود.