بررسي كمي و كيفي وضعيت نام‌ كتابخانه‌هاي عمومي ايران

مقدمه: نام‌گذاري به‌عنوان يك پديده زباني، منتقل‌كننده معاني توصيفي، بياني و اجتماعي است. كتابخانه‌هاي عمومي ايران نيز به جهت كاركردهاي اطلاع‌رساني، آموزشي و فرهنگي به‌صورت گسترده داراي شعبه‌هايي در كشور هستند كه هريك داراي نام هستند و نام‌گذاري صحيح آن‌ها مي‌تواند بر خلق ارزش و موفقيت و ارتقاي جايگاه آن‌ها كمك كند. در اين مقاله تلاش بر اين است كه وضع موجود نام‌هاي كتابخانه‌هاي عمومي ايران بررسي شود و مشكلات آن استخراج گردد. روش‌شناسي: پژوهشگران در اين پژوهش طي دو مرحله، ابتدا با روش تحليل محتوا، اقدام به توصيف وضع موجود نام‌هاي كتابخانه‌هاي عمومي كردند كه از كنترل تقاطعي براي اعتبارسنجي يافته‌ها استفاده شد و سپس با يافته‌هاي حاصل از پاسخ سؤال اول و مطابقت وضعيت موجود با دستورالعمل نام‌گذاري كتابخانه‌هاي عمومي و همچنين مطابقت با نحوه نگارش خط فارسي و معيارهاي زبان‌شناختي، مشكلات نام‌گذاري فعلي را استخراج كردند. يافته‌ها: از نتايج مرحله اول، مي‌توان به گرايش بيشتر نام‌گذاري به اسامي انسان‌مدار با جنسيت مردانه، كه بيشتر از نام شهداي انقلاب اسلامي، علماي دين و مفاخر با اندازه‌هاي نزديك به هم بودند اشاره كرد. همچنين بيشتر اسامي متعلق به افراد معاصر بوده و بيشترين فراواني در نام كتابخانه‌ها متعلق به نام شهداي منطقه خاصي يا داراي ويژگي خاص (شهداي مشهد يا شهداي گمنام) بوده است. همچنين اين نتيجه حاصل شد كه فرايند موجودِ نام‌گذاري كتابخانه‌هاي عمومي در كشور نشانگر نبود خط ‌مشي‌اي علمي است كه اين فقدان موجب مشكلاتي مانند عدم رعايت حساسيت‌هاي مذهبي يا عدم توجه به معيارهاي زبان‌شناختي همچون طول نويسه‌ها شده است. نتيجه‌: مي‌توان نتيجه گرفت كه وضعيت نام‌گذاري كتابخانه‌هاي عمومي ايران نيز همچون نام‌گذاري اماكن و گذرگاه‌هايي كه در پيشينه‌ها بررسي شد گرايش به نام‌گذاري‌هاي انسان‌مدار، مردانه  و افراد معاصر، بيشتر از ديگر مقوله‌ها است و در ميان اسامي كتابخانه‌ها بيشترين تكرار مربوط به اسامي شهدا، معصومين و شخصيت‌هاي ديني است. توجه به مشاهير علمي فرهنگي و بانوان در نام‌گذاري به‌طور قابل توجهي اندك بوده است كه اين وضع نشانگر اعمال ايدئولوژي حاكمان بر كتابخانه‌هاي عمومي همچون ديگر فضاهاي شهري است و اگرچه مي‌توان از نام‌گذاري به‌عنوان ابزاري قدرتمند براي اجراي بهتر كاركردهاي فرهنگي اجتماعي كتابخانه استفاده كرد ولي مسئولان از اين ابزار براي كنترل نمادين محيط استفاده مي‌كنند. همچنين اين نتيجه حاصل شد كه دستورالعمل فعلي نام‌گذاري نهاد كتابخانه‌هاي عمومي به‌طور كامل اجرا نمي‌شود و مغايرت‌هايي در ميان وضعيت نام فعلي كتابخانه‌ها و دستورالعمل‌هاي سازماني و ملي وجود دارد. پيشنهاد مي‌شود مغايرت‌ها رفع شده و همچنين خط‌ مشي نام‌گذاري توسط نهاد كتابخانه‌هاي عمومي اصلاح شود.