برآورد ارزش اقتصادي و امكان تشكيل بازار آب در مناطق خشك (مطالعه موردي: پسته‌كاران شهرستان اردكان)

با توجه به محدود بودن منابع آب قابل استفاده در بخش كشاورزي، آب به‌عنوان يك كالاي اقتصادي در بخش كشاورزي مطرح بوده و بايد براي مصرف آن برنامه‌ريزي صورت گيرد. يكي از پيشنهادهايي كه در داخل و خارج كشور در خصوص مصرف بهينه آب وجود دارد، تشكيل بازار آب با توجه به نياز كشاورزان است. از اين‌رو، با توجه به محدويت آب در ايران و ارائه فكر تشكيل بازار آب در مطالعات مختلف، هدف از مطالعه حاضر، بررسي تشكيل بازار آب در بين پسته‌كاران شهرستان اردكان با توجه به ارزش اقتصادي آب است. بدين منظور از روش‌هاي تابع توليد و ارزش‌گذاري مشروط در قالب مدل لوجيت استفاده شد. اطلاعات مورد نياز از پسته‌كاران شهرستان اردكان از طريق توزيع ۳۰۰ پرسشنامه با روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي در سال زراعي 1399-1398 جمع‌آوري شد. پس از بررسي نتايج توابع توليد مختلف، تابع توليد درجه دوم تعميم‌يافته به‌عنوان تابع توليد مناسب انتخاب شد. كشش نهاده آب با بالاترين كشش نسبت به ساير نهاده‌ها برابر با 0.54 محاسبه شد كه بيانگر اين است كه اگر نهاده آب يك درصد افزايش يابد، توليد به ميزان 0.54 درصد افزايش مي‌يابد و ارزش اقتصادي آب براي هر متر مكعب 38790 ريال محاسبه شد. همچنين نتايج حاصل از روش ارزش‌گذاري مشروط نشان داد، كشاورزان به‌ازاي هر متر مكعب آب، براي عرضه كافي آب به ازاي هر مترمكعب و براي يك متر مكعب آب بيشتر به‌ترتيب حاضر به پرداخت ۴۳۰، ۱۱۳۰و ۴۵۸۰ ريال هستند. براي صرف‌نظر از يك متر مكعب آب مصرفي خود حاضر به دريافت ۱۲۱۵۰ ريال مي‌باشند. بنابراين، امكان تشكيل بازار آب در بين كشاورزان پسته‌كار شهرستان اردكان وجود ندارد. در نتيجه پيشنهاد مي‌شود، قيمت آب در حوزه كشاورزي و به‌ويژه محصول پسته در منطقه و كشور به منظور افزايش بهره‌وري در مصرف آن و تشكيل بازار آب، توسط سازمان‌هاي مربوطه و با انجام مطالعات در آينده مورد بررسي و اصلاح قرار گيرد.