خوشه‌بندي رفتار قلدري دانش‌آموزان نوجوان بر پايه شايستگي اجتماعي و ترجيح اجتماعي

مقدمه و هدف: قلدري در مدرسه نوعي خشونت ميان فردي است كه مي‌تواند پيامدهاي كوتاه‌مدت و بلندمدت نامطلوبي به دنبال داشته باشد. هدف پژوهش حاضر، خوشه‌بندي دانش‌آموزان قلدر و قرباني بر اساس شايستگي اجتماعي و ترجيح اجتماعي بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصيفي با طرح خوشه‌بندي اكتشافي بود. جامعه آماري اين پژوهش، نوجوانان 13 تا 15 ساله شهر كاشان بودند كه از بين آن‌ها نمونه‌اي به حجم 414 نفر (202 دختر و 212 پسر) به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شده و به پرسشنامه شايستگي اجتماعي اسمارت و سان سون (2003)، مقياس رفتار اجتماعي واردن و همكاران (2003)، پرسشنامه قلدري ايلي نويز (2001) و آزمون گروه سنجي پاسخ دادند. يافته ها: خوشه‌بندي داده‌ها به روش سلسله مراتبي حاكي از وجود چهار خوشه مجزا از دانش‌آموزان بود كه روايي آماري و تجربي آن‌ها مورد تأييد قرار گرفت: محبوب (35.99 درصد)، قلدر (20.77 درصد)، شايسته اجتماعي (26.81 درصد)، قرباني (16.42 درصد). همچنين مقايسه خوشه‌ها در متغيرهاي جنسيت، رفتار اجتماعي عملي و ارتباطي، رفتار ضداجتماعي آشكار و رابطه‌اي و رفتار قرباني نشان داد كه خوشه‌بندي انجام شده از اعتبار كافي برخوردار است. بحث و نتيجه گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد افراد قلدر و قرباني داراي نيمرخ رفتاري متفاوت با ويژگي‌هاي مختلفي هستند و تحليل خوشه‌اي مي‌تواند منجر به شناسايي اين نيمرخ‌ها شده و مبناي طراحي و اجراي تمهيدات پيشگيري و درماني لازم درباره پديده آزار و اذيت و پيامدهاي آن را فراهم نمايد.