تجدد آمرانه و ظهور اسلام سياسي در ايران با تأكيد بر فدائيان اسلام

به دنبال جنگ‌هاي ايران و روس و آگاهي ايرانيان از ‌عقب‌ماندگي خود، پيمودن راه ترقي براي رسيدن به قدرت سياسي، نظامي و اقتصادي در برابر غرب از طريق نوسازي و دگرگوني اجتماعيسياسي به هدفي عاجل در ذهن نخبگان ايراني تبديل شد. انقلاب مشروطه از تجليات تحقق اين هدف بود. لكن جدال‌هاي فكريسياسي در مورد مشروطيت و تنش و تشتت ميان قواي حاكميت و همچنين احزاب و ‌جريان‌ها در درون نظام مشروطه و مناطق و نواحي، هدف اوليه ترقي‌خواهي را به تأخير مي‌انداخت و ذهن اقتدارگراي روشنفكر ايراني را به سمت تجددي آمرانه هدايت مي‌كرد. به دنبال انقلاب اكتبر روسيه، زمينه براي ظهور تجددگرايي آمرانه در ايران با حمايت انگلستان فراهم شد. تجددخواهي آمرانه با فهمي ظاهرگرايانه از تجدد غربي و دريافتي رمانتيك از ملي‌گرايي، به سياست‌ها و اقداماتي منتهي شد كه گذشته از تحريك مقاومت اسلام‌گرايانه، در رسيدن به اهداف خود نيز ناكام ماند. ظهور اسلام سياسي در اين دوره كه فدائيان اسلام نمايندگان بارز آن بودند، در تقابل با سياست تجدد آمرانه روي مي‌دهد. اين مقاله به روشي توصيفي تحليلي و استنادي، در صدد تبيين رابطه ميان تجددخواهي آمرانه و ظهور اسلام سياسي با تمركز بر روي انديشه‌هاي فدائيان اسلام در ايران است.