كليدواژه :
فضاي شهري , حقوق مردم , اقسام فضا , اموال عمومي , مشتركات , انفال
چكيده فارسي :
چگونگي توزيع عادلانهي فضاي شهر -به‌گونه‌اي كه علاوه بر محفوظ قرار دادن حقوق مالكان خصوصي، حقوق مردم شهر را نيز مورد احترام قرار دهد- يكي از اساسيترين مسائل در حوزه حقوق شهري است. پرداختن به اين مسئله متأخر از شناخت دقيق ماهيت فضاي شهر و احصاي حقوق مترتب بر هر سنخ از آن است؛ كه در نوشتار حاضر با ابتنا بر آموزههاي فقهي حقوقي به آن پرداخته شد. طبق نتايج اين تحقيق، برخلاف ماده 38 قانون مدني ايران و نظر برخي از فقهاي متقدم، فضاي شهر بر اساس مالكيت زمين تحتاني آن به سه بخش عمده تقسيم ميشود؛ الف. فضاي عمومي شهر (كه از دو قسمت فضاي محاذ بر معابر عمومي و فضاي محاذ بر املاك خصوصي، فراتر از حدمتعارف ارتفاع، تشكيل ميشود)، ب. فضاي اختصاصي (فضاي محاذ بر املاك خصوصي، ذيل حدمتعارف ارتفاع كه در پشت فضاي اشتراكي قرار دارد)، ج. فضاي اشتراكي (فضاي محاذ بر املاك خصوصي، ذيل حدمتعارف ارتفاع كه در مجاورت با فضاهاي عمومي شهر قرار دارد). سنخ اول از فضاهاي مزبور، در زمره اموال عمومي و از مصاديق مشتركات عمومي و طبعاً در مالكيت عموم محسوب ميشود؛ لذا برخلاف مدلهاي رايج، فروش آن توسط شهرداري (تراكم‌فروشي) مخالف با حكم اوليه شرعي است. سنخ دوم، از زمره اموال خصوصي و در مالكيت خصوصي زمين تحت آن قرار دارد و مردم نسبت به آن حق ارتفاق دارند؛ و سنخ سوم فضاي مزبور نيز در زمره اموال مشاع محسوب ميشود؛ به گونهاي كه مالكان خصوصي املاك و مردم شهر، نسبت به آن حق اشتراك دارند. اميد است اين سطور تسهيل‌كننده بازخواني قوانين شهري و به‌تبع آن تحقق حقوق مردم نسبت به فضاي مصنوع شهري باشد.
چكيده لاتين :
How to distribute the urban space fairly, in a way that, in addition to protecting the rights of private owners, also respects the rights of the people of the city, is one of the most fundamental issues in the field of architecture and urban planning. Addressing this issue is delayed by accurately understanding the nature of the city space, and calculating the rights involved; In the present article, an attempt was made to address it based on the teachings of legal jurisprudence. According to the results of this research, contrary to Article 38 of the Civil Code of Iran and the opinion of some early jurists, the city space is divided into three main parts based on the ownership of its lower land: a. The public space of the city, which consists of two parts: space on public thoroughfares and space on private property, beyond the usual height limit. B. Private space, space adjacent to private property, below the standard height, which is located behind the common space. J. Shared space, space bordering private property, below the usual height, which is adjacent to public spaces in the city. The first type of these spaces is among the public property and is an example of public commonalities and, of course, in public ownership. The second type is private property and privately owned land under it, and people have a easementright to it. and the third type of this space is among the peripheral property that people have the right to share. This perception of the nature of urban space can be effective in re-reading urban laws and, consequently, the realization of citizens' rights.
