مروري بر مقالات مكان‌يابي رقابتي

A review of competitive facility location

مكان­يابي تسهيلات يكي از مهم­ترين تصميمات استراتژيك براي هر سازماني است. با توجه به گسترش دانش، سرعت يافتن اقتصاد جهاني و تغيير يافتن سليقه مشتريان، درنظر داشتن رقابت و عكس ­العمل رقيبان، يكي از مهم­ترين فاكتورهاي موفقيت در جامعه جهاني امروز است. مشتريان تسهيلي را انتخاب مي ­كنند كه مطلوبيت مورد انتظار خود را از آن تسهيل به‌دست آورند. همين عوامل باعث شده است كه سازمان­ ها براي رسيدن به اهدافشان، به مسأله مكان­يابي رقابتي تسهيلات و تعيين ميزان مطلوبيت، توجه ويژه‌اي داشته باشند. در اين مقاله، ابتدا به مطالعه و معرفي مكان­يابي رقابتي تسهيلات و طبقه­ بندي مكان­يابي رقابتي در معيارها و دسته­ بندي ­هاي مهم پرداخته شده است؛ سپس بررسي و مروري جامع از مقالات ارائه شده در طي سال­ هاي 2012 تا 2020 در حوزه مكان­ يابي رقابتي تسهيلات انجام شده است. مهم­ترين تفاوت اين مطالعه با مطالعات پيشين، دسته ­بندي مقالات در دو دسته مقالات رقابتي مكان­يابي تسهيلات و مقالات رقابتي در سطح زنجيره‌تأمين مي­باشد. به منظور بررسي دقيق­تر مطالعات نيز طبقه ­بندي مقالات براساس نوع رقابت و نوع مشخصه­ هاي رقابتي انجام شده است. با بررسي مطالعات مي­ توان گفت، گرچه توجه به زنجيره‌تأمين رقابتي در طي سال­ هاي اخير شدت بيشتري يافته است، اما همچنان تعداد مطالعات در اين زمينه، كمتر از مقالات رقابت در يك سطح از زنجيره‌تأمين و مكان­يابي صرف تسهيلات مي­ باشد. همچنين مي­ توان گفت، به علت پيچيدگي محاسباتي بالاي مسائل رقابتي، نويسندگان در مطالعات خود بيشتر به دنبال ارائه راه­ حل ­هاي ابتكاري و فراابتكاري مختلف جهت افزايش كارايي، سرعت و دقت حل انواع مسائل مكان ­يابي رقابتي بوده­ اند.

Facility location is one of the most important strategic decisions for each organization. Regarding the development of knowledge, accelerating the global economy, and change in the customers’ taste, one of the key success factors in the current global society is to consider the competition and the reaction of competitors. Customers choose the facility that fulfills their concerning utility. These factors have led organizations to pay much attention to the problem of competitive facility location and utility determination to reach their goals. This study has firstly studied and introduced the competitive facility location and classified the competitive location as paramount criteria. Then a literature review (2012-2020) was conducted in the field of competitive facility location. The central difference of this study with previous ones is the classification of papers into two groups, namely, competitive facility location and competition at the supply chain level. Also, the classification of papers has been performed based on the competition type and type of competition characteristics to investigate the studies more accurately. Based on the studies, although further attention has been paid to the competitive supply chain in recent years, the number of studies in this field is still lower than that in the field of competition at a supply chain level and mere facility location. Furthermore, due to the high computational complexity of competitive problems, authors have sought heuristic and metaheuristic algorithms in their studies to enhance efficiency, speed, and accuracy of the solution of different types of competitive location problems.