عنوان مقاله :
تجزيه الگوي برهمكنش ژنوتيپ × محيط براي عملكرد دانه در آفتابگردان با استفاده از روش چندمتغيره اثرات اصلي جمع‌پذير و برهمكنش ضرب‌پذير
پديد آورندگان :
غفاري، مهدي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت داﻧﻪ ﻫﺎي روﻏﻨﯽ - ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر، ﮐﺮج، اﯾﺮان , قلي‌زاده، امير سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - بخش تحقيقات علوم زراعي و باغي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان گلستان، گرگان، ايران , اندرخور، عباسعلي ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم زراﻋﯽ و ﺑﺎﻏﯽ - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران، ﺳﺎري، ايران , زارعي سياه بيدي، اسداله ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم زراﻋﯽ و ﺑﺎﻏﯽ - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه، ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه، ايران , كلانتر احمدي، احمد ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺻﻔﯽ آﺑﺎد - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم زراﻋﯽ و ﺑﺎﻏﯽ، دزﻓﻮل، اﯾﺮان , شريعتي، فرناز ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت داﻧﻪ ﻫﺎي روﻏﻨﯽ - ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺻﻼح و ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻬﺎل و ﺑﺬر، ﮐﺮج، اﯾﺮان , رضايي زاد، عباس ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزي - ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم زراﻋﯽ و ﺑﺎﻏﯽ - ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و آﻣﻮزش ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه، ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه، ايران
كليدواژه :
آفتابگردان , پايداري , عملكرد دانه , هيبريد
چكيده فارسي :
برهمكنش ژنوتيپ × محيط مسئله‌اي مهم در مطالعه صفات كمي ميباشد زيرا پايداري عملكرد در محيط‌هاي مختلف را كاهش مي‌دهد و همچنين تفسير آزمايش‌هاي ژنتيكي را دشوار و پيش‌بيني‌ها را با مشكل مواجه مي‌سازد. در اين راستا به‌منظور تجزيه برهمكنش ژنوتيپ × محيط و تعيين پايداري عملكرد و سازگاري ژنوتيپ‌هاي آفتابگردان، تعداد يازده هيبريد جديد آفتابگردان به همراه چهار رقم در چهار ايستگاه تحقيقاتي (كرج، ساري، كرمانشاه و دزفول) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار به مدت دو سال زراعي مورد ارزيابي قرار گرفتند. به منظور تجزيه برهمكنش ژنوتيپ × محيط از روش چندمتغيره اثرات اصلي جمع‌پذير و برهمكنش ضرب‌پذير (AMMI) استفاده شد. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه اثر محيط، ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ × محيط به ترتيب 57/68، 7/60 و 16/93 درصد از كل تغييرات را توجيه كردند. همچنين نتايج نشان داد كه پنج مؤلفه اصلي مدل AMMI معني‌دار بودند و 97/64 درصد از تغييرات برهمكنش ژنوتيپ × محيط را توجيه كردند. بر اساس باي‌پلات ميانگين عملكرد دانه و اولين مؤلفه اصلي برهمكنش براي ژنوتيپ‌ها و محيط‌ها، ژنوتيپ‌هاي G3 و G5 به عنوان ژنوتيپ‌هاي پايدار و با عملكرد بالا شناخته شدند. همچنين محيط‌هاي دزفول و كرمانشاه به دليل داشتن برهمكنش بالا، به عنوان ايده‌آل‌ترين محيط‌ها جهت تمايز و جدا كردن ژنوتيپ‌هاي آفتابگردان شناخته شدند. تجزيه خوشه‌اي محيط‌هاي مورد مطالعه را به دو گروه تفكيك كرد. بر اساس نتايج تجزيه خوشه‌اي، هر دو سال آزمايش مكان‌هاي كرج، ساري، كرمانشاه و دزفول در يك گروه قرار گرفتند كه بيان‌گر قابليت پيش‌بيني و تكرارپذيري بالاي اين مكان‌ها ميباشد
چكيده لاتين :
The genotype × environment interaction is a major challenge in the study of quantitative
traits because it reduces yield stability in different environments and also it complicates the
interpretation of genetic experiments and is difficult to makes predictions. In this regard, to
analysis of genotype × environment interaction and determine the yield stability of sunflower
genotypes, 11 new sunflower hybrids along with 4 cultivars were evaluated in a randomized
complete block design with four replications in four experimental field stations (Karaj, Sari,
Kermanshah and Dezful) during two cropping seasons. In order to analysis of genotype ×
environment interaction was used the multivariate method of additive main effects and
multiplicative interaction (AMMI). The results of combined analysis of variance indicated that
57.68, 7.60 and 16.93 percent of total variation were related to the environment, genotype and
genotype × environment interaction effects, respectively. Also, the results showed that the first
five principal components of AMMI were significant and described 97.64% of the variance of
genotype × environment interaction. Based on biplot graph of mean seed yield and the first
interaction principle, the genotypes G3 and G5 were identified as a high yield and stable
genotypes. Also, the Dezful and Kermanshah environments due to their high interaction were
recognized as the most ideal environments for distinguishing and separating sunflower
genotypes. The cluster analysis of the studied environments was divided into two groups.
According to the results of cluster analysis, Karaj, Sari, Kermanshah and Dezful locations were
located in a group that indicates these locations had the high predictability and repeatability
power.
عنوان نشريه :
پژوهشنامه اصلاح گياهان زراعي
