ارزيابي پتانسيل توليد، كارايي استفاده از منابع و سودمندي اكولوژيكي - اقتصادي در كشت مخلوط لوبيا چيتي (Phaseolus vulgaris L.) و كدو ‌‌پوست ‌كاغذي (Cucurbita pepo L.) در شرايط همزيستي با ميكوريزا

اين آزمايش با هدف ارزيابي اثر همزيستي با ميكوريزا (Glomus mosseae) بر سودمندي اكولوژيك كشت مخلوط افزايشي لوبيا چيتي با كدو پوست كاغذي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا همدان در سال زراعي 1395 انجام گرفت. الگوي كشت در پنج سطح شامل كشت خالص كدوي پوست كاغذي (با تراكم 2.22 بوته در واحد سطح)، كشت خالص لوبيا چيتي (با تراكم 40 بوته در واحد سطح) و كشت مخلوط سري افزايشي 20، 40 و 60 درصد لوبيا با كدو در دو حالت كاربرد و عدم كاربرد كود زيستي ميكوريزا (Glomus mosseae)، تيمارهاي آزمايشي بودند. نتايج نشان داد كه اثر الگوهاي كشت در هر دو حالت كاربرد و عدم كاربرد ميكوريزا بر صفات تعداد ميوه در بوته، وزن بذر، عملكرد بذر، عملكرد روغن، عملكرد معادل كدو، كارايي مصرف آب و كارايي مصرف نيتروژن كدو و همچنين تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه و عملكرد دانه لوبيا معني دار بود. درصد روغن در كدو و درصد همزيستي در هر دو گياه نيز در صورت كاربرد ميكوريزا معني دار بودند. بيشترين عملكرد معادل كدو (185.26 گرم بر مترمربع)، كارايي مصرف آب (2.72 كيلوگرم بر ميلي‌متر) و كارايي مصرف نيتروژن (10.29 كيلوگرم بر كيلوگرم) از كشت مخلوط افزايشي 40 درصد لوبيا با كدو و در صورت كاربرد ميكوريزا به‌دست آمد. نسبت برابري زمين جزئي در كدو بيشتر از لوبيا بود كه بيانگر تأثيرپذيري بيشتر و مثبت كدو از كشت مخلوط با لوبيا است. بيشترين ميزان نسبت برابري زمين (1.61)، مجموع ارزش نسبي (1.83)، كارايي استفاده از زمين (154.27) و شاخص بازگشت مالي (463.14) از كشت مخلوط افزايشي 40 درصد لوبيا با كدو و در حالت كاربرد ميكوريزا حاصل شد كه بيانگر توانايي ميكوريزا در تعديل رقابت لوبيا با كدو مي‌باشد. در كل، با توجه به بهبود اجزاي عملكرد، عملكرد معادل، كيفيت محصول توليدي، كارايي مصرف آب و نيتروژن و نيز با عنايت به شاخص هاي سودمندي اكولوژيك مي توان اظهار داشت كه كشت مخلوط افزايشي 40 درصد لوبيا با كدو در شرايط كاربرد ميكوريزا مناسب ترين تيمار است.