نقد كتاب دوازده متن باستاني

كتاب دوازده متن باستاني حاصل سالها تحقيق و تتبع بيژن غيبي در متون ايراني باستان بويژه متون فارسي ميانه است. مؤلف در هر يك از مقالات نخست به ارائۀ منابع، و سپس به متن پهلوي، آوانويسي، ترجمۀ متن، يادداشت هاي لغت شناسي و توضيح ابهامات متن پرداخته است.اين كتاب شامل گزارش شطرنج، داستان يوشت فريان، ماه فروردين روز خرداد، يادگار زريران، آمدن شاه بهرام ورجاوند، سور سخن، خويشكاري ريدكان و اندرز به كودكان، فرخ نامه، تخمه شماري زرتشت، چيم درون، آفرين پيغامبر زرتشت است.اين كتاب بواسطۀ دقت نظر در ترجمه متون و احتوا بر يادداشت هاي ارزشمند مؤلف حائز اهميت بسيار است. با اين حال، تاليف مذكور نظر به اصول و شيوه هاي علمي در كار تصحيح و ترجمه متون باستاني عاري از كاستبهاي قابل توجه نيست. بطوري كه اين كاستي ها گاه به اصل تاليف آسيب رسانيده است. آنچه در همه مجموعه موجب آسيبي جدي شده عدم تصحيح انتقادي متون پهلوي يعني مقابلۀ دستنويس ها، حرف نويسي و آوانويسي متون و ذكر اختلاف نسخ است. بديهي است كه بدون چنين روشي نمي توان ترجمه قابل اعتمادي از متون به دست داد.

The book of Twelve Ancient Texts is the result of years of research and follow-up by Bijan Gheiby in ancient Iranian texts, especially Middle Persian texts. In each of the articles, the author first presents the sources and then deals with the Pahlavi text, transliteration, translation of the text, lexical notes, and explanation of the ambiguities of the text. This book includes a report on twelve short pahlavi texts such as Wizārišn ī čatrang, mādayān ī yōšt ī Yošt ī Fryān, māh ī Farvardin…, ayādgār ī zarīrān, āmadan ī šāh Bahrām ī warjāwand, Sūr ī saxwan, xwēškārīh ī rīdagān, Rēdakān, Farroxnāmag, čim ī kostīg, āfrīn ī žardšt. This book is very important because of its careful translation of texts and commentaries and the author’s valuable notes. However, the above-mentioned authorship is not without significant shortcomings in terms of scientific principles and methods in correcting and translating ancient texts. These shortcomings have sometimes damaged the principle of authorship. What has seriously damaged the whole collection is the lack of critical correction of the Pahlavi texts; that is, comparing of the manuscripts, transliteration and transcription of the texts, and the mention of the differences in the manuscripts. Obviously, without such a method, reliable translations of the texts cannot be obtained.