جامعه شناسي عدالت در نهج البلاغه و شاهنامه

Sociology of Justice in Nahjal al-Balaghah and Shahnameh Ferdowsi

يكي از ارزش‌ها و مفاهيم اجتماعي كه در طول تاريخ بسياري از صاحب نظران و منتقدان به آن توجّه نشان داده‌اند، مفهوم عدل‌پروري و عدل‌گستري است. با مشاهده پژوهش‌هاي پيشين به نظر مي‌رسد با گسترش عدالت در جوامع گونا‌گون بسياري از مشكلات فردي و جمعي كاسته شده و انسان به آرمان‌شهر خود نزديك‌تر مي‌شود. در بسياري از متون به اين مساله، چه از ديدگاه فردي و چه از جهان بيني جمعي، توجه نشان داده شده و زوايا و ابعاد مختلف آن از جمله عدالت الهي، عدالت اقتصادي، اجتماعي، قضايي و ... مورد اشاره و بررسي قرار گرفته است. از جمله اين آثار مي توان به نهج‌البلاغه و شاهنامه فردوسي اشاره كرد. با توجه به پژوهش‌هاي پژوهشگران اين مقاله تحليلي و توصيفي در نهج البلاغه و شاهنامه فردوسي به اصل قدرت اشاره بيشتري شده كه امكان سودخواهي و بي‌عدالتي حاكم را فراهم مي­‌سازد كه يكي از اصول مهم توجه به عدالت است. تعاريفي كه در هر دو اثر بيان گرديده، مبين اين مساله مي‌تواند باشد كه بينش حاكم بر نهج البلاغه و شاهنامه درمورد جامعه شناسي عدالت و چهارچوب مفهومي آن يكسان است. در اين پژوهش سعي بر اين گرديده با توجه به شواهد و مصاديق يافت شده مقوله عدالت و ابعاد آن مورد بررسي و تحليل قرار گيرد.

One of the values and social concepts that has been pointed out by many commentators and critics throughout history is the concept of justice and fairness. According to previous studies, with the expansion of justice in societies, many individual and collective problems have been eliminated, and man gets closer to his utopia. In many texts, this issue, both from an individual and collective perspective, has been considered, and its various angles and dimensions have been mentioned and studied, including divine justice, economic justice, social justice, justice. Among these works are Nahjal al-Balaghah and Shahnameh Ferdowsi. According to the findings of this analytical and descriptive article in Nahj al-Balaghah and Shahnameh Ferdowsi, much attention has been paid to the essence of power, which provides the possibility of usury and unjust governing, which is one of the essential principles of justice. The definitions given in both works indicate that Nahj al-Balaghah and Shahnameh's primary approach to the sociology of justice and its conceptual framework is the same. This research aims to study and analyze justice and its dimensions according to the evidence and examples.