بررسي كنش گفتاري امام علي عليه السلام در معرفي اصحاب جمل بر اساس روش تحليل محتواي كيفي

Investigating Imam Ali’s (AS) Speech Act in Introducing Jamal Companions based on Qualitative Content Analysis

دشمن شناسي از محورىترين مسايل در تقابل‌هاي خصمانه به شمار مي‌رود. در سيره پيامبر اكرم و ائمه اطهار نيز به اين امر توجه بسيار شده است. در ميان معصومان، حضرت على با توجه به شرايط حكومتي پنج ساله خويش با دشمنان بيشتري روبرو بود كه گروهي از آنها سابقه درخشاني در زمان پيامبر داشتند. از جمله آنها اصحاب جمل بود كه با توجه به وجهه آنان نزد مسلمانان، آمادهسازي سپاه براي مقابله با آنها دشوار بود. در اين پژوهش با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي و با رويكرد تلخيصي، مضامين خطبه‌هاي امام در بازه زماني قبل از جنگ جمل در رابطه با معرفي اين گروه مورد كدگذاري و مقوله‌بندي قرار گرفته است. اين مضامين در سه مقوله اصلي«پيشبيني شكست دشمن»، «نكوهش كنش ناپسند دشمن» و «افشاگري سياسي در مورد دشمن» دسته بندي شده كه در آنها امام براي اقناع مخاطبين از ادات تأكيدي بيشترين بهره را برده است. فراواني مقوله افشاگري، بيشترين سهم را از سخنان امام داراست. بيشترين بسامد مضامين اين مقوله نيز به بيعت شكني طلحه و زبير اختصاص دارد كه ميزان اهميت اين موضوع از ديدگاه حضرت علي را نشان مي‌دهد.

Knowing enemy is one of the most central issues in hostile confrontations. In the Sirah of the Prophet (PBUH) and the Twelve Imams (AS), much attention has been paid to this issue. Among the infallibles, Imam Ali (AS) faced more enemies due to his five-year rule, some of whom had a brilliant record in the Prophet's time (PBUH). Among them were the Jamal companions, given their reputation among Muslims, it was challenging to prepare the army to confront them. In this research, using the method of qualitative content analysis and with a concise approach, the themes of Imam's sermons in the period before the war have been coded and categorized into three main categories: "predicting the defeat of the enemy", "condemning the enemy's misdeeds" and "political revelation about the enemy" in which Imam (AS) has used the most emphatic tools to convince the audiences. The frequency of the category of revelation has the largest share of Imam's words (AS). The highest frequency of topics in this category is dedicated to breaking the allegiance by Talha and Zubair, which shows the importance of this issue from the point of view of Imam Ali (AS).