مفهوم شناسي واژۀ حائك در خطبه 19 نهج البلاغه با رويكرد انتقادي به معادل يابي هاي آن در ترجمه هاي فارسي

نظر به اينكه شمار قابل توجهي از كنايات، حاوي مضامين و پشتوانه هاي فرهنگي مي باشد؛ بازآفريني و معادل يابي آن در زبان مقصد از چالش هاي پيش روي مترجمان است. نظريه پردازان ترجمه، شيوه هاي مختلفي براي رويارويي با اين قبيل چالش ها معرفي كرده اند. پيتر نيومارك (1988) يكي از اين صاحب نظران است كه با ارائۀ تقسيم بندي پنج گانه از مفاهيم فرهنگي براي بازگرداني آن، راهبردهايي را پيشنهاد داده است. پژوهش پيش رو كه با هدف شناسايي چالش هاي پيش روي مترجمان نهج البلاغه در معادل يابي يكي از مفاهيم و مقولات فرهنگ بنياد نهج البلاغه سامان يافته است، كوشيده با روش توصيفي تحليلي و رويكرد انتقادي، معناي صحيح تعبير كنايي »حائك بن حائك « در خطبۀ 19 نهج‌البلاغه را تبيين نمايد. بدين منظور ضمن بررسي معاني و كاربرد اين تعبير در روايات مختلف، پنج ترجمۀ معاصر نهج البلاغه از فيض الاسلام، شهيدي، فقيهي، دشتي و انصاريان انتخاب گرديد و با تكيه بر الگوي نيومارك مورد نقد و ارزيابي قرار گرفت. برآيند پژوهش، نشان داد كه افزون بر بي‌پايه بودن شماري از رواياتي كه اين تعبير در آن‌ها به كار رفته، جنبه فرهنگي اين تعبير كنايي از سوي مترجمان ياد شده، مورد غفلت قرار گرفته و آن‌ها با گرته‌برداري از تعبير ياد شده و ارائه توضيحاتي در پانوشت، در انتقال معنا و مفهوم و بار فرهنگي نهفته در آن موفق عمل نكرده و دچار كج فهمي شده‌اند. با تتبع در كتب تاريخي و شروح نهج‌البلاغه و در نتيجه آشنايي با بستر فرهنگي اين عبارت، معادل كاركردي »ابله نادان «، معادل مناسب‌تري براي اين عبارت است.