سازوبرگ‌هاي ايدئولوژيك شريعت و بازتوليد سلطه: بررسي انتقادي كتاب دوائر الخوف (دايره‌هاي ترس)

در اين مقاله پيوند تفسير نص مقدس، ايدئولوژي زبان و سازو برگ­ هاي سلطه در كتاب دوائر الخوف (دايره­ هاي ترس) را با محوريت مسئلۀ زن بررسي مي­كنيم. كتاب دوائر الخوف بر اساس هرمنوتيك تاريخي نص­محور تاليف شده و ابوزيد رويكرد انسان­باوريِ پساسكولار دارد. وي در دوائر الخوف از رهيافت­ هاي انتقادي­اي چون نظريۀ فرودستي و نقد آپاراتوس‌هاي ايدئولوژيك، در چارچوب ساختارگراييِ تاريخي بهره برده و در كنار آراء قرآن‌شناختي خود نوعي جامعه­ شناسي سياسي انتقادي را هم تمهيد كرده است. در نظريۀ انتقادي ابوزيد، فروبستگي وضعيت ناشي از مناسبات درهم­تنيدۀ شريعت، اقتصاد سياسي و قدرت حاكمه است. در تحليل­ هاي وي مي­توان تورِ قدرتي را ديد كه روابط مالي و اقتصادي استثمارگرانه را در سايه­سارِ تفسير شريعت قرار داده و با مكانيزم­ هاي سركوب، مانع آگاهي انتقادي در فضاي اجتماعي مي­شود. اين امتناع آگاهي در فضاي مصر، در مورد زنان شديدتر و وخيم ­تر است. اين مقاله در پنج قسمت به نقد و بررسي ديدگاه ­هاي ابوزيد مي­پردازد.

In this manuscript, we try to examine the connection between the interpretation of the sacred text, the ideology of language, and the apparatuses of domination in Abu Zayd`s “Circles of Fear: Reading the Discourse about Women” with a focus on the issue of women. “Circles of Fear” is based on the text-based historical hermeneutics and Abu Zayd has a post-secular humanistic approach. In “Circles of Fear” he has used critical approaches such as subaltern theory and critique of ideological apparatuses within the framework of historical structuralism, and in addition to his Qur'anic views, he has also developed a kind of critical political sociology. In Abu Zayd’s critical theory, the abstractedness of the situation arises from the intertwined relations of Shari'a, political economy, and ruling power. In his analysis, we can see a net of power that overshadows the exploitative financial and economic relations and the interpretation of Sharia and with its repressive mechanisms, prevents critical awareness in the social space. This refusal of awareness in the Egyptian space is more severe and worse for women. This article reviews Abu Zaid’s views critically in five parts: Abu Zaid and critical theory of society; reconstruction of reawakening discourse and the history of Etzali belief; women in crisis discourse, the ideology of language and the production of domination; the defeat and historical decline and critique of anti-woman practices and discourses on the eve of the transition to the information age; and the critique of the commodification of women.