پديد آورندگان :
صارمي‌راد، علي دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، كرج , بي همتا، محمدرضا دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - دانشكده كشاورزي، كرج , مليحي‌پور، علي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر، كرج , مصطفوي، خداداد دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج - دانشكده كشاروزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات، كرج , علي‌پور، هادي دانشگاه اروميه - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليد و ژنتيك گياهي، اروميه
كليدواژه :
گندم نان بهاره , ارقام تجاري , Puccinia graminis f. sp. tritici , نژاد , ژن‌هاي مقاومت
چكيده فارسي :
مقاومت 58 رقم گندم نان بهاره نسبت به بيماري زنگ سياه ناشي از قارچ Puccinia graminis f. sp. tritici در مرحله گياهچه در سال 1398 در گلخانه هاي تحقيقاتي بخش تحقيقات ها غلات موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در كرج مورد ارزيابي قرار گرفت. بدين منظور از چهار نژاد TTTTF، PTRTF، TTKTK و TKTTF كه در سال‌هاي اخير از نژادهاي غالب قارچ عامل بيماري زنگ سياه گندم در ايران شناسايي شده‌اند، استفاده شد. بر اساس واكنش ارقام گندم مورد ارزيابي رقمي كه در برابر تمامي نژادها داراي واكنش مقاومت باشد، مشاهده نشد و تنها سه رقم عدل، دز و افق هر يك در برابر سه نژاد مختلف از چهار نژاد مورد استفاده مقاومت نشان دادند. نتايج نشان داد كه 12 رقم در برابر دو نژاد 10TTTTF TTKTK رقم در برابر نژاد PTRTF و هفت رقم در برابر نژاد TKTTF داراي واكنش مقاومت در مقياس "0" تا "2+" بودند. تجزيه خوشه‌‌اي به روش وارد (Ward) ارقام مورد مطالعه را در پنج گروه مختلف: مقاوم، نيمه مقاوم، متوسط، نيمه حساس و حساس براي هر يك از نژادها طبقه‌بندي كرد. بر اساس نتايج تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي، ارقام سيوند، پيشتاز، عدل، نيك‌نژاد و افق نسبت به دو نژاد TTTTF و PTRTF و رقم كاوه نسبت به دو نژاد TTKTK و TKTTF مقاومت نشان دادند. مقاومت مشاهده شده در اين ارقام ممكن است ناشي از ژن(هاي) شناسايي نشده يا تركيبات ژني باشد كه توسط نژادهاي زنگ سياه مورد استفاده بي‌اثر نشده‌اند. اطلاعات ارائه‌شده در خصوص واكنش ارقام گندم بهاره در مرحله گياهچه مي‌تواند براي به‌نژادگران گندم در راستاي بهبود ژرم‌پلاسم گندم نسبت به بيماري زنگ سياه مفيد باشد. بديهي است كه ارزيابي واكنش ارقام گندم نان به نژادهاي عامل بيماري زنگ سياه در مرحله گياه كامل نيز بايستي مد نظر قرار گيرد.
چكيده لاتين :
This study aimed to evaluate the resistance of 58 spring bread wheat cultivars to stem rust at seedling stage. For this purpose, four races of stem rust pathogen; TTTTF, PTRTF, TTKTK, and TKTTF, which are among the dominant races of stem rust disease in Iran, were used. In all experiments, Morocco and McNair cultivars were included as susceptible controls. Based on the reaction of cultivars, no resistance was observed against all races, and only three cultivars; Adl, Dez, and Ofogh were resistant to three different races of the four races of stem rust pathogen. The results showed that 12 cultivars had resistance against TTTTF and TTKTK, 10 cultivars against PTRTF, and seven cultivars against TKTTF, with reaction on scale of "0" to "2+". Cluster analysis using the Ward’s method classified the studied cultivars into five different groups ranging from resistant, moderately-resistant, medium, moderately susceptible, and susceptible reactions for each race. Principal component analysis revealed that cvs. Sivand, Pishtaz, Adl, Niknejad and Ofogh had resistance to TTTTF and PTRTF, and cv. Kaveh showed resistance to TTKTK and TKTTF. Resistance reactions observed in these cultivars may be due to unidentified gene (s) that have not been affected by the pathogen races used in this study. The information about the reaction of spring bread wheat cultivars to stem rust pathogen races at seedling stage can be invaluable for wheat breeders for incorporating stem rust resistance sources in bread wheat breeding programs. Of course, the reaction of spring bread cultivars to stem rust pathogen races at adult plant stage should also be evaluated and considered.
