پديد آورندگان :
كريمي‌زاده، رحمت‌الله سـازمان تحقيقـات، آمـوزش و تـرويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منـابع طبيعـي كهگيلويـه و بويراحمـد، گچساران , پزشكپور، پيام سـازمان تحقيقـات، آمـوزش و تـرويج كشـاورزي - مركـز تحقيقـات و آمـوزش كشـاورزي و منـابع طبيعـي لرسـتان، خرم آباد , ميرزائي، امير سـازمان تحقيقـات، آمـوزش و تـرويج كشـاورزي - مركـز تحقيقـات و آمـوزش كشـاورزي و منـابع طبيعـي ايلام، ايلام , برزعلي، محمد سـازمان تحقيقـات، آمـوزش و تـرويج كشـاورزي - مركـز تحقيقـات و آمـوزش كشـاورزي و منـابع طبيعـي گلستان، گنبد , كشاورزي، كاووس سـازمان تحقيقـات، آمـوزش و تـرويج كشـاورزي - مركـز تحقيقـات و آمـوزش كشـاورزي و منـابع طبيعـي گلستان، گنبد , شريفي، پيمان دانشگاه آزاد اسلامي واحد رشت - گروه زراعت و اصلاح نباتات، رشت
كليدواژه :
نخود , برهمكنش ژنوتيپ × محيط , شاخص برتري , رتبه عملكرد , سازگاري , شاخص عملكرد-پايداري
چكيده فارسي :
شانزده ژنوتيپ نخود و دو رقم تجاري عادل و آزاد به عنوان شاهد در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط ديم در چهار منطقه گچساران، گنبد، خرم‌آباد و ايلام به‌مدت سه سال زراعي (1398-1395) ارزيابي شدند. ژنوتيپ‌هاي 5، 12، 11، 17 و 4 به ترتيب بيشترين عملكرد دانه را داشتند. ژنوتيپ‌هاي 18، 16، 6 و 3 از نظر شاخص‌هاي واريانس شوكلا (S2i)، اكووالانس ريك (Wi)، ريشه خطاي ميانگين مربع (RMSE)، و به ترتيب پايدارترين عملكرد دانه را دارا بودند. ژنوتيپ‌هاي 16 و 18 با ضريب رگرسيون نزديك به يك، عملكرد بالاتر از ميانگين كل و كمترين مقدار انحراف از رگرسيون، ژنوتيپ‌هايي برتر بودند. تجزيه واريانس ابرهارت و راسل اثر معني‌دار برهمكنش ژنوتيپ × محيط (خطي) را نشان داد كه بيانگر واكنش متفاوت ژنوتيپ‌ها در پاسخ به شرايط محيطي بود. ژنوتيپ‌هاي 4، 5، 9، 11، 12، 15، 16 و 18 ژنوتيپ‌هاي برتر از نظر شاخص عملكرد- پايداري عملكرد (YSi) بودند. بر پايه شاخص ناپارامتري TOP ژنوتيپ‌هاي 5، 12، 15، 9 و 4 برتر بودند. بر پايه شاخص برتري لين و بينز، ژنوتيپ‌هاي 12، 5، 11، 17 و 18 در كليه محيط‌هاي آزمايشي مطلوب بودند. در مجموع، مي‌توان ژنوتيپ‌هاي 4، 5 و 12 را به‌عنوان ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالاو پايدار و مناسب براي ارزيابي‌در پروژه‌هاي تحقيقي- ترويجي مدنظر قرار داد.
چكيده لاتين :
Sixteen chickpea genotypes and two commercial cultivars; Adel and Azad as check were evaluated under rainfed conditions using randomized complete block design with three replications at four filed stations; Gachsaran, Gonbad, Khorramabad and Ilam for three cropping seasons (2016-2019). Genotypes 5, 12, 11, 17 and 4 had the highest seed yield. Genotypes 18, 16, 6, and 3 had high seed yield stability based on Shukla variance (S2i ), Wrick's equvalence (Wi), root mean square error (RMSE), Si1 and Si2 statistics. Genotypes 16 and 18 with regression coefficient close to one, seed yield higher than average yield and the lowest deviation from regression line were the superior genotypes. Analysis of variance using Eberhart and Russell method showed a significant genotype × environment interaction effect (linear) which indicated different response of genotypes to environmental conditions. Genotypes 4, 5, 9, 11, 12, 15, 16 and 18 were the best genotypes based on yield-stability index (YSi). Based on TOP nonparametric statistics, genotypes 5, 12, 15, 9 and 4 were superior genotypes. Based on Lin and Binns priority index, genotypes 12, 5, 11, 17 and 18 were desirable genotypes in all environments. In conclusion, genotypes 4, 5 and 12 can be considered as high yielding with yield stability and suitable for further verification in research and development projects.
