مذاكره سياسي در سيره اميرالمؤمنين علي(ع)؛ اصول و اهداف

Political Negotiation in Amir al-Mu'minin’s Seerah; Principles and Objectives

مذاكره‌ي سياسي، روشي خردورزانه براي حل مسالمت‌آميز اخـتلافات است كه از طريق گـفت‌وگوي شفاهي يا كتبي ميان طرفينِ درگير در مسئله‌اي خاص، صورت مي‌پذيرد. بررسي سيره‌ي اميرالمؤمنين عليه السلام در نوع مواجهه‌ي ايشان با مخالفان خود، نشان مي‌دهد كه يكي از مهم‌ترين راه‌حل‌هاي ايشان براي رفع منازعات في­مابين، مذاكره‌ي سياسي بوده است. اختلاف ميان جريان هاي سياسي و فكري معاصر در اصل موضوع مذاكره و حدود و ثغور آن، ريشه در تفاوت برداشت‌هاي اين جريانات از متون و منابع تاريخي-‌رواييِ مرتبط با سيره‌ي سياسي معصومانb دارد. از جمله مذاكرات قابل تأمل در سيره‌ي امام علي عليه السلام، مكاتبات سياسيِ آغاز خلافت ايشان با معاويه و مذاكرات مرتبط با جريان صفين و حكميت است. دراين پژوهش با استفاده از روش توصيفي-تحليلي، منابع تاريخي-روايي مرتبط با سيره­ي سياسي اميرالمؤمنينj مورد بررسي قرار گرفته و با مروري بر جريان مذاكرات سياسي ايشان، مهم ترين اصول مذاكرات سياسي كه آن حضرت بدان اهتمام داشته، به سه گونه: «رواني-پنداري»، «رفتاري-كرداري» و «گفتاري-بياني» نامبردار و تبيين گرديده؛ همچنين مهم‌ترين اهداف امام عليه السلام از انجام اين مذاكرات، «اعلام التزام به اصول در جبهه ي حق»، «روشنگري در مورد اتهامات»، «جلوگيري از وقوع جنگ»، «بصيرت افزاييِ يارانِ مخالف» و «رسيدن به توافق براي ضوابط حكميّت» شناسايي و معرفي شده است.

Political negotiation is a reasonable procedure to resolve disputes peacefully through verbal or written dialogue between the parties involved in a particular issue. Reviewing Amir al-Mu'minin’s seerah (biography) regarding his confrontation with his opponents indicates that he has considered political negotiations one of the most important ways to resolve disputes between parties. The difference between contemporary political and intellectual currents in the origin of negotiation subject, its limits and roots, is rooted in the perceptions of these currents from contexts and historical-narrative sources related to the political seerah of infallible Imams (AS). Among considerable negotiations in seerah of Imam Ali (AS) are negotiations from the beginning of his caliphate with Mu'awiyah and negotiations for the battle of Siffin and the story of Hakamiyat (arbitration). In this study, using a descriptive-analytical procedure, historical-narrative sources related to the political seerah of Amir al-Mu'minin (AS) have been examined, and by reviewing his political negotiations, his most essential principles of political negotiations, determined as three types, i.e. "psychological-conceptual", "conductive-behavioral" and "speech-expressive" ones. Also, the most important goals of the Imam (AS) for conducting these negotiations identified as "declaring adherence to the principles on the right front", "clarifying the accusations", "preventing the war", "increasing the insight of the opposing allies" and "reaching an agreement on Hakamiyat's rules".