تحليل شاخص‌هاي خشكسالي و بارش استاندارد شده در مراكز شهرهاي استان اردبيل

Analysis of Standardized Precipitation Drought Indices in the Cities of Ardebil Province

هدف از مطالعه حاضر، تحليل شاخص‌‌هاي خشكسالي بارش براي پيش‌بيني و كاهش اثرات منفي آن در استان اردبيل بوده است كه از نظر نوع تحقيق، يك مطالعه توصيفي- تحليلي محسوب مي‌‌گردد. داده‌ها با استفاده از روش اسنادي گردآوري شد. بر همين اساس، اطلاعات ميانگين بارندگي و ميانگين دما به‌صورت ماهانه در ايستگاه‌هاي سينوپتيك اردبيل، گرمي، پارس‌آباد، مشكين‌شهر و خلخال در استان اردبيل در بازه زماني (2016-1996) از سازمان هواشناسي كشور دريافت گرديد. جهت تحليل داده‌ها در هركدام از 5 ايستگاه سينوپتيك استان، شاخص ­هاي SPI و CZI، از نرم افزارهاي Dip و Dic، استفاده شد. سپس پهنه‌بندي خشكسالي در دو مقياس 6 و 12 ماهه، از درون ­يابي IDW، در نرم­ افزار Arc Gis، انجام گرفت. نوآوري پژوهش حاضر استفاده از قواعد اگر - آنگاه در نرم‌افزار MATLAB، در تلفيق شاخص‌هاي خشكسالي در رشته اقليم­ شناسي مي­ باشد. نتايج به‌دست آمده نشان داد كه خشكسالي‌هاي خيلي شديد در مقياس 12 ماهه كم­تر از مقياس 6 ماهه رخ داده ­است و در هر 5 ايستگاه مورد مطالعه، تعداد خشكسالي ­هاي متوسط، بيش‌تر از خشكسالي ­هاي شديد و خيلي شديد بوده ­است. همچنين بيش‌ترين درصد فراواني خشكسالي در شهرستان اردبيل و كم­ترين آن در ايستگاه گرمي مشاهده گرديد. مقايسه­ دو شاخص مذكور نشان داد كه عملكرد آن­ها اختلاف چنداني با هم ندارد؛ اما مشخص گرديد كه شاخص SPI، بهتر از شاخص CZI، مي­ تواند تعداد خشكسالي­ ها را آشكار نمايد.

The aim of this study was to analyze rainfall drought indices to predict and reduce their negative effects in Ardebil province, which involved a descriptive-analytical study in terms of research type. Data were collected using documentary method. Accordingly, the information of mean rainfall and mean temperature on a monthly basis in synoptic stations of Ardebil, Germi, Parsabad, Meshkinshahr and Khalkhal were received from the Meteorological Organization in Ardebil province for the period (1996-1996). Dip and Dic software were used to analyze the SPI and CZI indices data in each of the 5 synoptic stations of the province. Drought zoning was then performed in two scales of 6 and 12 months, from IDW interpolation, in ArcGIS software. The innovation of the present study was the use of if-then rules in MATLAB software in combining drought indicators in the field of climatology. The results showed that very severe droughts at the 12-month scale were less than at the 6-month scale, and in all 5 stations studied, the number of moderate droughts was more than severe and very severe ones. Also, the highest frequency of drought was observed in Ardebil city and the lowest in Germi station. Similarly, a comparison of the two indicators displayed that their performance did not differ much; but it turned out that the SPI index, could reveal the number of droughts better than the CZI index.