نقد مشائي ژاك مريتن بر فلاسفة مدرن در باب تقدم معرفت‌شناسي بر وجودشناسي

Jacques Mariten's Peripatetic Critique of Modern Philosophers on the Priority of Epistemology over Ontology

در سنت مشائي- توماسي، مسائل مربوط به معرفت، به عنوان يكي از مسائل مابعدالطبيعه بررسي مي‌شد و اين‌گونه با تأثير برخي مباني وجودشناختي در آن‌ها، نه تنها رابطة وثيقي بين اين دو حوزه برقرار مي‌گشت، بلكه معرفت‌شناسي هموراه مؤخر از وجودشناسي قرار مي‌گرفت. اما در دوران مدرن فلاسفه‌اي چون دكارت و تابعان او با انگيزة دست يافتن به مباني يقيني براي علم، به عنوان اولين مسألة مابعدالطبيعه، چگونگي بدست آمدن معرفت را مطرح نمودند و اين‌گونه نگاه انتقادي ايشان به علم باعث ايجاد روندي جديد گشت و مسائل معرفت بي‌نياز از مابعدالطبيعه هويت يافتند. مريتن به عنوان فيلسوف نوتوماسي معاصر كه قائل است در تمام مسائل فلسفي بايد به ديدگاه‌هاي توماس بازگشت داشته باشيم، قائل است قرار دادن معرفت به عنوان اولين موضوع فلسفه، منجر به ايده‌آليسم مي‌گردد. او معتقد است اين فلاسفه با بررسي احوال ابژة ذهني و ارزيابي آن به عنوان معلوم، از مابإزاي آن يعني موجود خارجي غافل گشتند و اين‌گونه با حذف عليت شيء خارجي بر ابژة ذهني، به ايده‌آليسم روي آوردند. اين درحالي است كه از نظر مريتن مي‌توان با پايندي به سنت در مورد تأخر معرفت‌شناسي از وجودشناسي، پاسخگوي مسائل انتقادي در باب علم كه در واقع بررسي اعتبار علم است، بود. بر اين اساس او به معرفي رئاليسم انتقادي مي‌پردازد كه در آن ضمن توجه به شيء خارجي به عنوان معلوم اصلي و تأثير آن در ايجاد ابژه، عقل به عنوان اعتبار بخش اين فرايند معرفي مي‌گردد.

Maritain, as one of the neothomist philosophers, believes in the return to Thomas Aquinas’s views in all philosophical fields. One of the topics of interest to Maritain is modern epistemology, which has not only been isolated from metaphysics but also prioritized and is the first topic raised in the works of Descartes. Maritain argues that this primacy has led to idealism and the perversion of philosophy, since epistemology is one of metaphysical issues and should be raised after metaphysical premises, in particular ontology. Maritain presents critical realism, which is based on reality and existence as rational truth that expressed in sensory terms, against modern philosophers views. That is to say, the sense and experience of human being is the first encounter with the external world, but that reason dominates all levels of perception and validates human perceptions, intends the existence of the object behind its empirical appearance. The most important comprehension of reason, then, is the existence which beside quiddity forms basic structure of any object. Accordingly, all modern epistemological views are either realistic or idealistic, but are rejected as idealists, because they ignore the role of external reality or “thing” in shaping mental “object”.