تأملي در مفهوم مماطلۀ مديون؛ انواع، احكام و آثار آن

A Reflection on Prorogation; Types, Rulings and its Effects

در ميان فقها بحث مهمي با عنوان «حكم مديون مماطل» وجود دارد كه نيازمند نگرشي دقيق به مماطله، واكاوي مفهوم صحيح و تبيين احكام و آثار آن است. نوشتار پيش رو تلاش دارد با ارايه روشي تحليلي توصيفي و بيان تعريفي گويا به اين ديدگاه نزديك شود كه مديون مماطل، كسي است كه درباره اموال پنهانش و ارايه آن به قاضي براي فروش و پرداخت ديونش، تعلل دارد نه اينكه اين تعريف در مورد مديون داراي اموال آشكار هم جاري باشد و به صرف امتناع از پرداخت، مماطل، خوانده شود. در اين جستار، پس از بيان مفهوم دقيق مماطل، مماطله به سه نوع مماطله در اعيان، اموال و حقوق تقسيم شده است، اما مراد كلام فقها در مماطله، مماطله در ديون مالي قلمداد مي شود؛ ازاين رو در راستاي عقوبت مديون مماطل، حاكم ابتدا بايد با زبان به سرزنش او بپردازد و در مرحله بعد، تعزيرش كند و پس از آن اگر همچنان بر مماطله اصرار ورزد، مي بايست او را حبس كند تا جايي كه به تنبيه وي و پرداخت دينش منجر شود. همچنين حاكم شرع يا قاضي مي تواند آثاري از قبيل حجر، منع از سفر، قبول نكردن شهادات و دريافت خسارات ناشي از مماطله او را بر اين مسيله، بار كند.

There is an important discussion among jurists on how to order about postponing debtor that requires a careful look at the prorogation, an examination of the correct meaning and an explanation of its judgments and effects. Proposing a critical-descriptive method and stating a clear definition, the present article seeks to approach this view that a postponing debtor is the one who postpones his debts by hiding his property and not presenting it to the judge for sale and payment of his debts. This definition does not apply to the debtor with an overt property who only refuses to pay his debts. After expressing the exact meaning of postponing debtor, the study divides prorogation into three types of prorogation in real estates, property and rights. However, by prorogation in the words of jurists, it is meant financial debt. Therefore, in order to punish a postponing debtor, the ruler should first blame him in language. The next step is to punish him with beatings. an‎d then if he continues to insist on prorogation, he should be imprisoned until he pays his debts. The ruler or the judge can also add some additional effects to this matter such as his legal privation, prevention of his traveling, not accepting his testimonies, and receiving damages due to prorogation.