نام اشكاني و يوناني محوطه تاريخي «نقش رستم» بر اساس متن كتيبه شاپور بر كعبه زرتشت

كتيبه شاپور اول ساساني بر ديواره بناي معروف به «كعبه زرتشت» واقع در محوطه تاريخي نقش رستم استان فارس بي‌ترديد يكي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين مستندات تاريخي اوايل سلسله ساساني در ايران است. اين سنگ‌نوشته به سه خط و زبان اشكاني، فارسي ميانه (پهلوي ساساني) و يوناني، بر سه ديواره ساختمان كعبه زرتشت حك شده است. از زمان حفاري محوطه نقش رستم و خارج‌كردن اين سنگ‌نوشته از زمين، دانشمندان بارها به بررسي آن پرداخته و نكاتي گران‌بها درباره وضعيت جغرافيايي، سياسي، فرهنگي و نظامي دوره سلطنت شاپور از آن استخراج كرده‌اند. با بررسي دقيق‌تر اين كتيبه، به نظر مي‌رسد مي‌توان يافته‌هاي جديدي از اين سنگ‌نوشته ارزشمند به‌ دست آورد كه محققان هنوز به آن توجهي نكرده‌اند. در پژوهش حاضر، با دلايل منطقي براي واژه nibušt در كتيبه شاپور بر كعبه زرتشت، كه بسياري از محققان را با خطا مواجه كرده است، معناي دقيق‌تري ارائه شده است؛ بدين‌ترتيب كه واژه اشكاني nibušt اسم خاص و منطبق با اصطلاح «دژنبشت/ دزنفشت» در متون فارسي، عربي و زرتشتي است و احتمالاً نامي به شمار مي‌آيد كه در اوايل دوره ساساني براي مجموعه تاريخي «نقش رستم» كاربرد داشته است.

The inscription of the Shapur I (Šāpur I) on the wall of the building known as "KAʿBA-YE ZARDOŠT" (Kaʿba of Zoroaster) located in the historical site of Naqsh-e-Rostam (Naqš-e Rostam) in Fars province is undoubtedly one of the largest and most important historical documents of the early Sassanid dynasty in Iran. This inscription is engraved in three scripts of Parthian language, Middle Persian (Sassanid Pahlavi) and Greek on the three walls of the Kaʿba of Zoroaster. Since the excavation of Naqsh-e-Rostam site and the removal of this inscription from the ground, scientists have studied it many times and extracted valuable insights into the geographical, political, cultural and military situation of Shapur's reign. By examining this inscription more closely, it seems that new findings can be made from this valuable inscription that researchers have not yet noticed. In the present study, with more logical reasons for the word nibušt in the inscription of Shapur on the Kaʿba of Zoroaster, which has confused many scholars, a more precise meaning has been provided. Thus, the Parthian word nibušt is a special name and corresponds to the term "Dezhnebesht / Deznafesht" (diz [ī] nibišt) in Persian, Arabic and Zoroastrian texts and is probably a name that was used in the early Sassanid period for the historical collection "Naghsh-e Rostam".