پديد آورندگان :
گركاني دشته، شاهين دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات - دانشكده علوم انساني - گروه تاريخ و باستان‌شناسي، تهران، ايران , مرتضايي، محمد پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري - گروه باستان‌شناسي دوران اسلامي تهران، ايران
كليدواژه :
قراقوروم , امپراطوري مغول , دولت كوچ‌نشين , اقامتگاه‌هاي فصلي
چكيده فارسي :
قراقوروم در طول نيمه اول قرن هفتم ه. ق پايتخت قلمرو خانان مغول محسوب مي‌شد. وسعت اين قلمرو علاوه‌بر منطقه مغولستان، شامل سرزمين‌هاي چين، ايران، روسيه و اروپاي شرقي بود. در طول سال‌هاي فوق، اين شهر مقصد بسياري از صنعتگران، بازرگانان و دانشمنداني بود كه از سرتاسر اين قلمرو گسترده، جهت خدمت در دربار خان بزرگ به مغولستان رهسپار مي‌شدند. تا سال‌هاي اخير، عمده اطلاعات درباره اين پايتخت كهن، منحصر به منابع مكتوبي بود كه تاريخ‌نويسان و سياحان در تمدن‌هاي چين، ايران و اروپا ارائه داده بودند. با گسترش دامنه كاوش‌هاي باستان‌شناسي در طول دو دهه اخير در اين محوطه، بسياري از زواياي پنهان اين استقرارگاه تاريخي، در دسترس قرار گرفت. واكاوي اين اطلاعات و تطبيق آنها با اسناد تاريخي، نه‌تنها مي‌تواند به بسياري از سؤالات درباره سلوك زندگي فرمانروايان مغول در ابتداي دوره حكومتشان پاسخ دهد، بلكه مي‌تواند نشانگر تأثيرات و تأثرات متقابل فرهنگي ميان اين فرمانروايان كوچ‌نشين و ملل تابع شهرنشين باشد. اين مقاله ضمن بررسي آخرين اطلاعات حاصل از حفاري‌هاي باستان‌شناسي و مطابقت آنها با استنادات تاريخي برجاي‌مانده، ويژگي‌هاي عمده اولين پايتخت حكمروايان كوچ‌رو را تبيين كرده و تأثيراتي را كه سلوك كوچ‌نشيني آنان بر نوع استقرار و طراحي اين شهر داشته بررسي كرده است. اطلاعات اين مقاله با روش‌هاي كتابخانه‌اي و مقايسه يافته‌هاي حاصل گردآوري شده و پژوهش با روش تطبيقي-تحليلي صورت گرفته است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد، قراقوروم شهري ازپيش طراحي‌شده با فرم هندسي مشخص بوده و بيشتر جهت استقرار مردماني از ملل تابعه، مانند صنعتگران، بازرگانان و دبيران درباري احداث شده است. خانان بزرگ به‌همراه اركان دولت مغول، تنها به اقامت دوره‌اي بسيار كوتاه در حومه شهر اكتفا كرده و به‌منظور پايبندي به سلوك كوچ‌نشيني، به‌صورت دوره‌اي از استقرارگاهي به اقامتگاه ديگر در حركت بوده‌اند.
چكيده لاتين :
The Karakorum was the capital of the Mongol dynasty during the 13th
century. In addition to Mongolia, the territory included China, Iran, Russia,
and Eastern Europe. During these years, the city was the destination of
many artisans, merchants, and scientists from all over the vast territory,
who traveled to Mongolia to serve at the court of the Great Khan. Until
recent years, much of the information about this ancient capital was limited
to written sources provided by Chinese, Iranian, and European historians
and globe trotters. With the expansion of archeological excavations in the
area over the last two decades, many hidden corners of this historic site
became available. Analyzing this information and matching it with
historical documents can both answer any questions about the way of life
of the Mongol rulers at the beginning of their reign, and can reveal the
cultural interactions between these nomadic rulers and the subjugated
nations. This article examines the latest information from archaeological
excavations and their relevance to the surviving historical citations explains
the main features of the first capital of nomadic rulers and examines the
effects of their nomadic behavior on the settlement and design of the city.
The data of this article have been collected by library methods and the
obtained findings and the research has been done by the comparativeanalytical
method. The results of this study showed that the Karakorum is
a pre-designed city with a specific geometric shape and has been built
mostly for the settlement of people from dependent nations such as
craftsmen, merchants, and court secretaries. The great Mongol Khan was
content with staying only for a very short period in the suburbs, and to
adhere to the nomadic way of life, he moved periodically from one
settlement to another.
