كليدواژه :
خانه هاي قاجاري شيراز , تالارآينه , آينه كاري , فنون آينه كاري , ويژگي تزئيني
چكيده فارسي :
«آينه‌كاري» هنري است حاوي قطعات كوچك و بزرگ آينه با نقوش متنوع از اشكال منظم هندسي و تابع الگوهاي مشخص، چنان‌كه مي‌توان آن‌را هنر ايراني-اسلامي تلقي كرد. بافت تاريخي شهر شيراز بناهاي مختلف از دوره‌هاي گوناگون در دل خود جاي داده است كه در اين بين، خانه‌هايي كه به دورۀ قاجار تاريخ‌گذاري مي‌شوند از جايگاه ويژه‌اي برخوردار هستند. تالارآينه يكي از بخش‌هاي پرتزئين در خانه‌هاي تاريخي شيراز محسوب مي‌شود و از اين‌ميان عناصر آينه‌كاري آن شاخص است. در مقالۀ حاضر به ويژگي‌هاي فني و تزئيني آينه‌كاري تالارآينه در خانه‌هاي تاريخي شيراز پرداخته شده و هدف از آن، شناخت و معرفي ويژگي‌هاي فني و تزئيني عناصر آينه‌كاري است. اين پژوهش به‌روش توصيفي و تحليلي نگارش شده و روش جمع‌آوري اطلاعات آن كتابخانه‌اي، ميداني و گفت‌وگو با استادان آينه‌كار ازطريق تحقيقات و مشاهدات مستقيم بوده است. مهم‌ترين پرسش‌هاي پژوهش عبارتنداز: 1. ويژگي‌هاي تزئيني آينه‌كاري در معماري تالار آينۀ خانه‌هاي تاريخي شيراز چيست و به چند دسته تقسيم مي‌شود؟ 2. ويژگي‌هاي فني آينه‌كاري در معماري تالار آينۀ خانه‌هاي تاريخي شيراز چيست و به چند دسته تقسيم مي‌شود؟ نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد، فنون آينه‌كاري ارائه شده بر بدنۀ سقف و ديوار با آينۀ نقره‌اي، جيوه‌اي، سربي و آينۀ جام در كنار شيشۀ رنگين، كاغذ ابر و باد و خوشنويسي، ورق طلا و وَرشو استفاده شده است و به‌طور كلّي مي‌توان در 12 گروه شامل: فنون آينه‌گچ، آينه‌كاري تخت، آينه‌كاري برجسته، نگيني، الماسه، حكاكي، خراش، حجم محدب و مشبك، دو لا سه لا، تسمه و كاربندي، سري‌سازي، نقاشي پشت آينه و نقاشي روي آينه قرار داد. مجموع نقوش را مي‌توان در پنج گروه كلي شامل: نقوش هندسي شامل قاب‌بندي و گره، نقوش‌گياهي، مناظر طبيعي و جانوري، كتيبه‌نويسي، نقش‌مايۀ اشياء، قرار داد.
چكيده لاتين :
Mirror work is an art containing small and big pieces of the mirror with diverse motifs of geometrically regular shapes and is a function of particular patterns. The historical texture of Shiraz city has different buildings from different periods, in which, the houses dating back to the Qajar period are of particular importance. Mirror Hall is one of the most decorated parts in the historical houses of Shiraz and its mirror work elements are prominent. The current research addresses the decorative and technical characteristics of the mirror work of the Mirror Hall in the historical houses of Shiraz and aims to recognize and introduce the technical and decorative characteristics of the mirror work elements. This research is of descriptive-analytical, and the data collection method is the library, field study, and interview with the mirror work masters through direct observations and investigation. The most significant question of the research is 1) what are the decorative characteristics in the architecture of the mirror hall of the historical houses of Shiraz and how are they divided into several classes? 2) what are the technical characteristics of mirror work in the architecture of historical houses of Shiraz and how are they divided into several classes. The research results show that the mirror work presented on the body of the ceiling and wall have been applied by silver, mercury, lead, and glass mirror along with the colored glass, marble paper, and calligraphy, gold sheet, and warsaw. In general, it can be classified in twelve groups including plastered mirror, coiled paste on a flat mirror, relief stucco, jewel shape, diamond mirror work, engraved, scraped, convex and lattice volume, two and three-layered, strapped and karbandi, series making, painting behind the mirror and painting on the mirror. The total motifs can be classified into five general groups as geometrical motifs including framing and girih, botanical motifs, natural and livings landscapes, paleography, and objects’ themes.
