تحليل جامعه‌شناسي تفسيري از مفهوم عشق در انديشه‌هاي فخرالدين عراقي

A Sociological Analysis of the Interpretation of the Concept of Love in Fakhr al-Din Iraqi Thoughts

يكي از نكات مهم براي كشورهاي در حال توسعه، اين است كه چگونه مي‌توانند در دنياي جديد در برابر غرب ايستادگي كنند. ايران سرزميني كه داراي سابقۀ تمدني گسترده‌اي است به لحاظ فرهنگ معنوي رشد چشمگيري را داشته به طوري كه همواره مورد توجه جهانيان بوده است. يكي از دستاوردهاي مهم ايران براي جهان گسترش فرهنگ عشق و عشق‌ورزي است. با نگاهي به آثار مولانا، سعدي، حافظ و عطار مي‌توان اين موضوع را به خوبي اثبات كرد. اما يكي از كساني كه در زمينه عشق معناي گسترده، عميق و خلاقانه ارائه داده است، فخرالدين عراقي است كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است. عراقي عارف و شاعر قرن هفتم هجري است كه مؤلف اثري ماندگار به نام لمعات است. لمعات در ادبيات عرفاني ايران جايگاه ويژه‌اي دارد. اما با توجه به ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي اين اثر كمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف از اين مقاله اين است كه نشان دهد كه با استفاده از نگاه جامعه‌شناسي تفسيري مي‌توان فهمي متفاوت و امروزي مورد استفاده از او ارائه داد. از اين حيث اين تحقيق با بهره‌گيري از روش طبيعت‌گرايانه و فرود به زمين هربرت بلومر در پي آن است كه معناي عشق عراقي در لمعات را از منظر كنشي مورد تجزيه و تحليل قرار داده و نشان دهد كه چگونه مي‌شود از اين معنا در پارادايم معرفتي جامعه آرماني ايراني- اسلامي استفاده كرد. از نتايج اين تحقيق چنان برمي‌آيد كه تيپ‌شناسي مستخرج از لمعات بر مبناي انواع كنش عاشقانه قابليتي اثرگذار و قابل استفاده در جهان مدرن امروزي را دارد.

One of the important points for those countries which are not considered as the source of modernity is that how they can withstand against western culture in the modern world. It seems that with the criticisms of post - modernism intellectuals for the essence of modernity, it can be concluded that although western culture had considerable progress in technology and materialism, it needed deep eastern thoughts for analyzing meaning and spirituality. In this regard, with developed civilization history had significant progress in spiritual culture which had been recognized by the whole world. One of the important achievements of Iran for the world is th expansion of love culture and lovemaking. It can be proved regarding the works of Molana, Sadi, Hafez, and Attar. But Fakhredin Araqi is one who had posed creative, deep, and elaborate meaning regarding love which had received little attention. This article aimed at demonstrating a modern and different meaning of it by the use of interpretive sociological view. This study analyzed Araqi lovemaking style in a functional way by the use of a naturalistic method and Herbert Blume grounded method and showed how this meaning can be utilized in the cognitive paradigm in the Iranian utopia. The results demonstrated that typology deduced from "Lamaat" on the basis of different types of lovemaking functions has an effective and efficient capability on today's modern world.