ناسازگاري شناختي و جهش عظيم شناختي در رمانِ شنبه اثر ايان مك ايوان : بازسازي تروماي يازده سپتامبر

Cognitive Dissonance and Cognitive Huge Leap in Ian McEwan’s Saturday: A Reconstruction of 9/11 Trauma

بررسي روانشناختي-فرهنگيِ حملۀ يازده سپتامبر و تروماي مرتبط با آن كه در رمانِ شنبه اثر ايان مك ايوان 1 انعكاس يافته است، ساختارهاي دستكاري‌شدۀ شناخت و هويت فرهنگي را آشكار مي‌كند و نشان مي‌دهد كه راويان غير‌موثق در اين روايت چگونه با دستكاري شناختيِ حادثۀ يازده سپتامبر ترومايي اجتماعي-فرهنگي را مي‌سازند و از اين طريق باعث ايجاد ناسازگاري شناختي مي‌شوند. روايت راوي و شخصيت‌ها در اين رمان از حادثۀ يازده سپتامبر خلائي را مي نماياند كه فستينگر آن را ناسازگاري شناختي مي‌نامد، يعني شرايطي كه در آن فرد متوجه مي‌شود بين باورها و رفتارهايش ناسازگاري وجود دارد. اما، مردم ذاتا خواهان سازگاري هستند، بنابراين تحريك مي‌شوند تا ناسازگاري بين آنچه در واقع رخ داده و آنچه دستكاري شده است را كاهش دهند. گرچه راويان در اين روايت به صورت نمادين نقش بازگوئي تاريخ‌ را ايفا مي‌كنند تا يازده سپتامبر را انعكاس ‌دهند، اعتبار يا عدم اعتبار آنچه روايت مي‌كنند بايد از نظر اجتماعي-فرهنگي بررسي شود. طبق نظريۀ «ناسازگاري شناختيِ» فستينگر و ايدۀ «جهش‌هاي شناختيِ بسيار بزرگ » كه الن اويانگ مطرح مي‌كند، شناخت در افراد تغيير مي‌كند و خود را با محيط‌هاي اجتماعي-فرهنگي و رويدادها وفق مي‌دهد. از اين رو هر روايتي مستعدِ ذهن‌گرايي است. در نتيجه، دستكاري شناختي باعثِ معناسازي مي‌شود و روايت‌هايي را كه از تروماهاي فرهنگي ساخته مي‌شود غير قابل اعتماد مي‌سازد. بنابراين، بازنمود زيبا‌شناختي‌اي كه مك ايوان از تروماي يازده سپتامبر ارائه مي‌كند نسخه‌اي غير قابل اعتماد از ترومايي فرهنگي پيش روي خواننده قرار مي‌دهد كه نشان مي‌دهد به علتِ دستكاري‌هاي شناختي نمي‌توان به درستي مزر بين حقيقت و سازه‌هاي تروماتيك را از هم تشخيص داد.

A psycho-cultural study of 9/11 attack and its pertinent trauma, reflected in Ian McEwan’s Saturday illuminates the manipulated structures of cognition and cultural identity and the way the unreliable narrators in this narrative are causing cognitive dissonance through their socio-culturally-made trauma resulted by the cognitive manipulation of the 9/11 event. The way the narrator and characters in the selected novel cope with the 9/11 attack displays the cleft Festinger refers to as the cognitive dissonance as a distasteful condition led by the awareness of inconsistencies between beliefs, attitudes, or actions. However, People inherently aspire to the consistency, so they are impelled to reduce the dissonance between what actually occurred and what has been manipulated. While through the narrations, the narrators symbolically act as history-tellers reflecting the 9/11 era, the reliability or unreliability of what they narrate should be socio-culturally investigated. Based on Festinger’s theory of ‘cognitive dissonance’ and Elaine Auyoung’s idea on ‘huge cognitive leaps’, the cognition of a person changes and adapts itself to sociocultural settings and events. So any narration is prone to subjectivity and subsequently not necessarily reliable. Consequently what happens through the cognitive manipulation is meaning construction that makes narrations of cultural traumas unreliable. Thus, McEwan’s aesthetic representation of the 9/11 trauma makes the reader encounter an unreliable version of a cultural trauma, connoting the fact that the borderline between fact and traumatic fabrications is hard to distinguish due to cognitive manipulations.