تحليل مقدار بهينه و شرايط آستانه‌اي بدهي‌هاي دولت در ايران

هدف اصلي اين مقاله تحليل مقدار بهينه و مقدار آستانه‌اي بدهي‌هاي دولت در ايران و تأثير بدهي‌هاي دولت بر رشد اقتصادي است. بدهي‌هاي دولت يك پديده اقتصادي و سياسي است و از بعد نظري، ملاحظات مرتبط با بازتوزيع مجددو بين نسلي، انتخاب مجدد دولت‌ها، سيكل‌هاي سياسي بودجه، تضاد اجتماعي گروه‌ها، توهم مالي و چانه‌زني مجلس و قانون‌گذاران بر آن تأثير دارند. بدهي دولت از طريق كانال‌هاي شش گانه مخارج دولت، نرخ بهره، ماليات آينده، تورم، احتمال شكل گيري مثلث شوم بحران (سه بحران بدهي، بانكي و ارزي) و ظرفيت اتخاذ سياست‌هاي ضد چرخه‌اي بر رشد اقتصادي تأثير دارد. در مجموع سه ديدگاه كلي درباره تأثير بدهي‌ها بر رشد اقتصادي وجود دارد كه عبارتند از تأكيد بر اثر مثبت، تأكيد بر اثر منفي و وجود مقدار آستانه‌اي. اين مقاله مبتني بر داده‌هاي ساليانه 1395-1353 و با استفاده از روش OLS نشان داده است كه رابطه بدهي‌هاي دولت و رشد اقتصادي به صورت U معكوس است و مقدار بهينه شاخص بدهي‌هاي دولت (نسبت بدهي به توليد ناخالص داخلي) در ايران حدود 16/54 درصد و مقدار آستانه‌اي شاخص بدهي‌ها نيز حدود 32/108 درصد است. همچنين مشاهده شده است كه از سال 1353 تا اواسط دهه 1380 ميزان بدهي‌هاي دولت به بانك مركزي بيشتر از بدهي دولت به بانك‌ها و مؤسسات مالي بوده اما از اواسط دهه 1380 اين روند معكوس شده است.

Analysis of optimum and threshold rates of government debt in Iran and the effect of public debt on economic growth are the major purposes of this paper. As government debt is both economic and political phenomena, there are a lot of political economic literature that focus on some dimensions including intergerneration redistribution, re-election of governments, political budget cycles, fiscal illusion, and bargaining in legislation. Government debt affects economic growth through six channels, including government expenditure, interest rate, future tax, possibility of vicious triangle crises (debt, bank, and currency crises), and counter cycle policies. There are three points about the effect of government debt on economic growth: positive, negative, or threshold effect. Using yearly data from 1974-2016 and OLS approach, we show that relationship between government debt and economic growth in Iran is inverse U, and the optimum rate of debt index (portion of government debt to GDP) in Iran is about 54.16 percent and the threshold level is about 108.32 percent. Moreover, it has been shown that from 1974 to the middle of 2000’s, public debt to central bank was more than public debt to banking system, but after that mentioend trend has been reversed