تحليل نوع بهره‌برداري آب و پيامدهاي آن بر ساختار سكونتگاه روستايي (مورد مطالعه: روستاي‌عبدالله‌آباد- شهرستان ‌دامغان)

كمبود آب و بهره‌برداري ناصحيح از منابع يكي از معضلاتي است كه در دهه‌هاي اخير گريبان‌گير جامعه و تغييرات اساسي در سكونتگاه‌هاي روستايي شده است. اين پژوهش به اثرات بلندمدت تغيير در نوع بهره‌برداري از آب بر ساختار سكونتگاه روستايي، جمعيت، مهاجرت و كشاورزي به عنوان اشتغال اصلي روستاييان در روستاي ‌عبدالله‌آباد ‌دامغان به عنوان يكي از روستاهاي آسيب‌ديده و در معرض نابودي پرداخته ‌شده ‌است. با شناسايي و تحليل منابع تامين آب شهر دامغان و روستاي مذكور در بازه زماني 50 سال، ترسيم نمودار پيزومتريك چاه‌هاي منطقه، شناسايي تغييرات نوع بهره‌برداري ازآب، تحليل ساختار بافت و اراضي كشاورزي روستا با تصاويرهوايي سال‌هاي 1345، 1366، 1397و تحليل نتايج آماري جمعيت و مهاجرت، به اثرات محلي و منطقه‌اي تغيير در نوع بهره‌برداري آب پرداخته‌شده‌است. رويكرد عمده پژوهش به جهت محدوديت منابع مبتني‌بر تحليل و مشاهدات ميداني است شيوه گردآوري اطلاعات به صورت كتابخانه‌اي و مصاحبه‌هاي ميداني است كه به روش توصيفي - تحليلي به نگارش در آمده‌ است. در نتيجه پژوهش، تغيير در نوع بهره‌برداري از قنات (بهره‌برداري پايدار) به چاه (بهره‌برداري ناپايدار) سبب ايجاد سه دوره، با شرايط كالبدي، ساختاري و جمعيتي متفاوت در روستا گرديد كه در پايان به جهت بهره‌برداري بهينه از اراضي كشاورزي و منابع آب موجود در روستا و همچنين اصلاح زنجيره پيوسته عناصر حياتي محلي و منطقه‌اي، طرح پيشنهادي ارائه گرديد.

126 * Corresponding Author: Mitra Azad, PhD Address: Department of Documentation and Architectural Studies and Restoration, Faculty of Architecture and Urbanism, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. Tel: +98 (912) 1508912 E-mail: mithraazad@gmail.com Research Paper Analysis of Water Use Type and Its Consequences on the Structure of Rural Settlement (Case study: Abdullahabad village- Damghan city) 1. PhD Student, Department of Documentation and Architectural Studies and Restoration, Faculty of Architecture and Urbanism, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. 2. Assistant Professor, Department of Documentation and Architectural Studies and Restoration, Faculty of Architecture and Urbanism, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. Khatereh Talebi1, *Mitra Azad2 In this paper, the long-term effects of changes in the type of water exploitation on agricultural lands, textures, and lifestyles of the village of Abdullah Abad, Damghan, which has been damaged, are studied. This local and regional effect is examined in this paper by aggregating several analyzing methods such as the village's water supply resources in the Damegan city for over 50 years, drawing piezometric diagrams of regional and village wells, the identification of changes in water resources, analyzing aerial images of the residential and agricultural texture of the village during the years 1966, 1987, and 2018, and the analysis of population and migration statistical results. The main approach adopted in this paper is the description-analysis method based on the analysis and field observation because of reference limitations. As a result, the village's water supply resources conversion from aqueducts (sustainable) to water wells (unsustainable), caused three periods with different texture, structural, and populations conditions. Finally, a rehabilitation plan is proposed in this paper in order to achieve optimal exploitation of agricultural lands and village's water supply resources, and modification of the continuous chain of local and regional vital elements.