شناسايي و تحليل عوامل مؤثر بر شكل‌گيري جمعيت شناور روستايي (موردمطالعه: دهستان تبادكان در حاشيه كلان‌شهر مشهد)

امروزه شاهد تغييرات گسترده‌اي در جابه‌جايي‌هاي ميان شهرها و روستاها هستيم، به‌طوري كه جابه‌جايي‌هاي دائمي ميان شهر و روستا به رفت‌وآمدهاي روزانه تبديل شده است كه از آن تحت عنوان شناوري جمعيت ياد مي‌شود. اين امر در ميان ساكنان روستاهاي پيرامون كلان‌شهرها بيشتر به چشم مي‌خورد. در اين ميان علاوه بر انگيزه‌هاي اقتصادي، عوامل مختلفي مي‌تواند در شكل‌گيري و تقويت جريان جمعيت شناور روستايي تأثيرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسي عوامل مؤثر بر شكل‌گيري جمعيت شناور روستايي در نقاط شهري است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي و روش انجام آن توصيفي - تحليلي است. جامعه آماري پژوهش، خانوارهاي 20 روستاي دهستان تبادكان در پيرامون كلان‌شهر شهر مشهد است. جمع‌آوري اطلاعات با ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته و بر اساس شاخص‌هاي تحقيق انجام گرفت. نتايج نشان داد كه عوامل مؤثر بر شناوري جمعيت روستايي را مي‌توان در قالب عوامل اقتصادي، اجتماعي، فردي، جغرافيايي- محيطي، نهادي دسته‌بندي كرد. در اين ميان عامل اقتصادي، عامل اجتماعي و عامل فردي به ترتيب 71/37، 13/12 و 78/7 درصد از واريانس متغير وابسته را تبيين كرده‌اند. همچنين نتايج آزمون همبستگي اسپيرمن رابطه معكوس و با شدتي متوسط ميان دو متغير فاصله از شهر و نسبت شناوري جمعيت روستايي را ارائه كرد. در نهايت نتايج حاصل از آزمون رگرسيون لجستيك حاكي از آن است كه متغيرهاي سن، شغل و داشتن محل سكونت يا خانه در شهر تأثير آماري معني‌داري بر متغير وابسته (شناوري يا غيرشناوري جمعيت) دارند و قادر به پيش‌بيني تغييرات متغير وابسته هستند.

Today, we are witnessing extensive changes in the movements between cities and villages, so that permanent movement between cities and villages have become daily commutes, which is referred to as population floating. This is more common among the inhabitants of the villages around the metropolises. In addition to economic incentives, various factors can affect the formation and strengthening of the flow of rural floating population. The aim of this study is to investigate the factors affecting the formation of rural floating populations in urban areas. The present research is of applied type and the method of doing it is descriptive-analytical. The statistical population of the study is the households of 20 villages of Tabadakan district around the metropolis of Mashhad. Data were collected using a researcher-made questionnaire and based on research indicators. The results showed that the factors affecting the buoyancy of the rural population can be classified into economic, social, individual, geographical-environmental and institutional factors. Among these, economic factors, social factors and individual factors explained 37.71, 12.13 and 7.78% of the variance of the dependent variable, respectively. Also, the results of the Spearman correlation test showed an inverse relationship with moderate intensity between the two variables of distance from the city and the buoyancy ratio of the rural population. Finally, the results of the logistic regression test indicate that the variables of age, occupation and having a place of residence or home in the city have a statistically significant effect on the dependent variable (floating or non-floating population) and are able to predict changes in the dependent variable.