مطالعه تطبيقي ساختار طرح در قالي‌هاي سجاده‌اي بلوچ و تركمن

Comparative study of design structure in Baluch and Turkmen altar carpets

فرش ايراني از ديرباز جلوه‌اي از هنر و تمدن ايراني و تجلي‌گاه تخيلات و آفرينندگي هنرمند ايراني بوده است. طرح محرابي از طرح‌هايي است كه ريشه در آييني كهن و باستاني دارد، اين‌گونه طرح‌ها كه در كنار تزئيني بودن، وجه معنوي و مذهبي دارند، در مناطق مختلف شهري، روستايي و عشايري ايران بافته مي‌شود. شاخص‌ترين نمونه‌هاي عشايري اين طرح ها، فرش هاي جانمازي بلوچي و تركمني است. بررسي ساختار طرح اين دو منطقه از اهداف اصلي اين پژوهش است در اين خصوص سؤالات زير مطرح است: 1. ساختار طراحي و تركيب بندي در قالي هاي سجاده اي دو ايل تركمن و بلوچ چگونه است؟ 2. ويژگي هاي مشترك در طرح و نقش قالي هاي سجاده اي اين دو منطقه كدامند؟ اين پژوهش به شيوه توصيفي تحليلي بوده و گردآوري مطالب به‌صورت كتابخانه‌اي صورت گرفته است. بر اساس نتايج پژوهش مشخص شد كه به‌طوركلي فرش جانمازي بلوچ و تركمن، از ريشه‌هاي فرهنگي مشتركي بهره برده‌اند، هر دو نمونه داراي ساختار و نقوش مشابه هستند و در قالب هندسي و شكسته و با مفاهيم نمادگرايانه ارائه‌شده است. به لحاظ تاثيرات جفرافيايي و فرهنگي در برخي از نقوش و ساختارهاي تركيب بندي تفاوت هايي نيز وجود دارد.

Persian carpet has long been a manifestation of Iranian art and civilization and a manifestation of the imagination and creativity of the Iranian artist. The design of the altar is one of the designs that has its roots in ancient rituals. Such designs, which have a spiritual and religious aspect in addition to being decorative, are woven in different urban, rural and nomadic areas of Iran. The most prominent examples of nomads are Baluchi and Turkmen funeral rugs. The study of the design structure of these two areas is one of the main objectives of this research The following questions are raised in this regard: 1. What is the design and composition structure of the altar rugs of the Turkmen and Baluch tribes? 2. What are the common features in the design and role of altar rug carpets in these two areas? This research is a descriptive-analytical method and the materials have been collected in a library. Based on the results of the research, it was found that in general, Baluch and Turkmen funeral carpets have common cultural roots. The implementation of the structure is different.