عنوان مقاله :
مطالعه‌ي تطبيقي رابطه‌ي متن و تصوير در نگاره معراج حضرت رسول(ص) از خمسه طهماسبي و هفت‌اورنگ جامي
عنوان به زبان ديگر :
A comparative study of the relationship between text and image In the picture of the Ascension of the Holy Prophet from Tahmasebi's Khamseh and Jami's Haft Awrang
پديد آورندگان :
حسيني، رضا دانشگاه شاهد تهران - دانشكده هنر - گروه نقاشي , فرزين، سامان دانشگاه بيرجند - دانشكده هنر - گروه باستان شناسي , حاجي زاده، محمد امين دانشگاه بيرجند - دانشكده هنر - گروه فرش
كليدواژه :
حضرت محمد(ص) , معراج , نگارگري , خمسه طهماسبي , هفت اورنگ جامي
چكيده فارسي :
آثار مكتوب به‌جامانده از پيشينيان، ميراث تمدني، فكري و فرهنگي يك قوم را تشكيل مي‌دهد. در اين ميان، زبان و ادبيات نيز بخش مهمي از ميراث مكتوب است كه انديشه و هنر گذشتگان را به معاصران انتقال مي‌دهد. اين ادبيات در دوره‌هاي متمادي از حالت روايي به‌صورت نگاره و بيان تصويري تجلي‌يافته است. اين عملكرد نه‌تنها ما را از غناي ادبيات هر دوره مطلع مي‌سازد بلكه نگاره‌هايي كه بر اساس همين ادبيات نيز شكل‌گرفته است ما را با اجتماع، نگاه عرفاني، فلسفي، مذهبي و حتي سياسي آن دوره در يك قاب آگاه مي‌سازد. بر اين اساس، اين پژوهش با هدف تطبيق رابطه‌ي متن و تصوير، واكاوي وجوه افتراق و اشتراك و نيز روش‌ها و كيفيات موردتوجه هنرمندان براي وفاداري متن و تصوير در نگاره معراج حضرت رسول(ص) در دو نسخه‌ي مصور شده خمسه طهماسبي و هفت‌اورنگ جامي، در پي پاسخ به اين سؤالات است:
1- نگارگران از چه روش‌ها و كيفياتي براي وفاداري متن و تصوير در مصورسازي نگاره‌ي معراج حضرت رسول(ص) در دو نسخه خمسه طهماسبي و هفت‌اورنگ جامي بهره گرفته‌اند؟
2- از ميان دو نگاره كدام يك ميزان بيشتري از تناسب با متن حكايت مرجع را بازتاب مي‌دهد؟
3- نگاره‌ي معراج حضرت رسول(ص) در دو نسخه خمسه طهماسبي و هفت‌اورنگ جامي داراي چه وجوه اشتراك و افتراقي است؟
پژوهش پيش رو به شيوه توصيفي- تحليلي با رويكرد تطبيقي انجام‌شده و داده‌هاي آن با جست‌وجو در منابع كتابخانه‌اي و مشاهده‌ي آثار، جمع‌آوري‌شده است. جامعه پژوهش شامل دونگاره صحنه‌ي معراج حضرت رسول(ص) از خمسه طهماسبي و هفت‌اورنگ جامي مي‌باشد؛ كه به روش كيفي و از طريق استدلال قياسي مورد تحليل و تطبيق قرارگرفته است. در بررسي انجام‌شده به ويژگي‌هاي تصويري، مانند طراحي و رنگ و ساختار، به جزييات و عناصر و پديده‌هاي موجود در تصوير و نوع صحنه‌پردازي و به فضاي كلي نگاره توجه شده است. نتايج حاصل‌شده هرچند گوياي درجه بالايي از تلاش سفارش‌دهندگان درباري و نگارگران براي وفاداري به سروده‌هاي شاعران است؛ اما در پاره‌اي از جزييات و صحنه‌پردازي‌ها، دخالت‌ها و تغيير و تبديل‌هايي قابل‌مشاهده است كه ريشه عمده‌ي آن به تلاش خلاقانه هنرمندان و پيروي از ميثاق‌هاي سبك نگارگري صفوي و گرايش شاهانه حاكمان به فضاسازي‌هاي مجلل و پر زينت و چشم‌نواز بازمي‌گردد. در هر دو نگاره انطباق تصوير و متن موردتوجه نگارگر بوده اما نگاره خمسه نظامي با توجه به نمايش بيشتر جزئيات و فضاپردازي واقع‌گرايانه‌تر، از انطباق كامل‌تري با اشعار و واقعه معراج برخوردار است.
چكيده لاتين :
Written works left by their predecessors constitute the civilizational, intellectual and cultural heritage of a nation. Meanwhile, language and literature are also an important part of the written heritage that transmits the thought and art of the past to contemporaries. This literature has been manifested in many periods of narrative mode in the form of drawing and visual expression. This practice not only informs us of the richness of the literature of each period, but also the images formed on the basis of the same literature inform us of the community, mystical, philosophical, religious and even political views of that valley period. Accordingly, this study seeks to answer these questions in a descriptive-analytical manner and with a comparative approach with a descriptive-analytical approach in order to apply the relationship between text and image and to analyze the differences and commonalities of the image of the Ascension of the Holy Prophet (PBUH) in two illustrated versions
A: What methods and qualities have the painters used for the fidelity of the text and image in the illustration of the painting of the Ascension of the Holy Prophet (PBUH) in two versions, Tahmasebi's Khamseh and Jami's Haft Awrang?
B: What are the commonalities and differences between the picture of the Ascension of the Holy Prophet (PBUH) in the two versions of Tahmasebi's Khamseh and Jami's Haft Awrang?
The present research has been done in a descriptive-analytical manner with a comparative approach and its data has been collected by searching library resources and observing the works. The statistical population includes a duplicate of the scene of the Ascension of the Holy Prophet (PBUH) from Tahmasebi's Khamseh and the Jami's Haft Awrang, which has been analyzed and applied qualitatively and through deductive reasoning.
In the study, the visual features, such as design, color and structure, the details and elements and phenomena in the image and the type of staging, and the general space of the painting have been considered. Although the results show a high degree of effort of court commissioners and painters to be loyal to the poets' poems, but in some details and scenes, interventions and changes and transformations can be seen, which are mainly rooted in the creative efforts of artists and following the style of painting. The rule of the rulers goes back to the luxurious, ornate and eye-catching atmospheres.
عنوان نشريه :
نگارينه (هنر اسلامي)
