بررسي آزمايشگاهي تاثير گرداب شكن هاي هرمي بر ضريب دبي سرريز نيلوفري در شرايط استغراق

Experimental Study of Pyramid Vortex Breakers Effect on the Discharge Coefficient of Submerged Morning Glory Spillway

سرريز نيلوفري در بالادست درون مخزن سد، جهت تخليه سيلاب از مخازن به پايين دست احداث مي شود. مشكل اصلي كه معمولاً در اين سرريز اتفاق مي افتد، جريان چرخشي و گرداب بوده كه در شرايط استغراق افزايش يافته و باعث كاهش بازده تخليه سيلاب در مخزن خواهند شد. انجام راهكارهايي نظير استفاده از انواع مختلف گرداب شكن ها به منظور افزايش ضريب دبي و راندمان سرريز نيلوفري، از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين تحقيق با طراحي و ساخت مدل فيزيكي سرريز نيلوفري، تاثير ابعاد و تعداد گرداب شكن هاي هرمي بر ضريب دبي سرريز با انجام 209 آزمايش در آزمايشگاه هيدروليك دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران مورد بررسي قرار ُ گرفت. با استفاده از نتايج به دست آمده و بهره گيري از رگرسيون غير خطي، معادلاتي تجربي جهت تعيين ضريب دبي جريان براي سرريز نيلوفري با گرداب شكن هاي هرمي به دست آمد. با مقايسه آماري نتايج روابط به دست آمده با داده هاي آزمايشگاهي، ضريب تبيين براي گرداب شكن هاي هرمي مثلثي و مربعي به ترتيب برابر 0/99 و 0/926 حاصل شد. همچنين به منظور بررسي هر يك از عوامل تاثيرگذار بر ضريب دبي جريان، آناليز حساسيت نيز انجام گرفت. نتايج اين تحقيق نشان داد كه گرداب شكن هاي هرمي با آرايش شش تايي سبب افزايش ميانگين عملكرد سرريز برابر 11/80 درصد الي 16/13 درصد نسبت به سرريز شاهد مي شوند.

ABSTRACT Morning glory spillway is built upstream of dam in the reservoir to convey water from reservoir to the downstream. The main problem of the spillway is swirling flow and vortex around spillway's axis. By increasing the submergence height, the vortex will increase which leads to reduction of flood conveyance efficiency due to decrease the discharge coefficient of the spillway. It is well known that the vortex breakers are the best for increasing the discharge coefficient of the morning glory spillway. In the present article, a physical model of morning glory spillway is designed and constructed to study the effect of number and characteristics of pyramidal vortex breakers on the discharge coefficient of the spillway. 209 experiments have been conducted in the Hydraulic Laboratory of SRBIAU, Tehran. Applying nonlinear regression analyses, empirical equations were obtained for estimating the discharge coefficient of morning glory spillway with pyramidal vortex breakers. Through comparison of results of the new equations and observed data, the determination coefficients of training and testing data for triangular and square pyramidal vortex breakers was calculated as 0.99 and 0.926, respectively. In addition, sensitivity analysis is performed to investigate the efficient variables on the discharge coefficient of morning glory spillway with pyramidal vortex breakers. Findings show that pyramidal vortex breakers in a group of six increase the discharge coefficient, significantly. The discharge coefficient performance due to pyramidal vortex breakers existence increases by 11.80% up to 16.13% compared to the non vortex breaker morning glory spillway.