نفيس، رقم جديد كلزا براي كشت در مناطق سرد و معتدل سرد كشور

Nafis, a new oilseed rape variety for cultivation in the cold and moderately cold regions of Iran

رقم نفيس (لاين L72)، مناسب كشت براي مناطق سرد و معتدل سرد كشور، حاصل انتخاب و خالص‌سازي نسل‌هاي در حال تفكيك مربوط به تلاقي Orient×Modena است. انتخاب بوته‌ها طي پنج سال تا رسيدن به لاين خالص به روش شجره‌اي انجام شد و در نسل F6 لاين‌هاي خالص گزينش شدند. لاين‌هاي خالص‌شده به همراه رقم شاهد اوكاپي در قالب آزمايش مقدماتي مقايسه عملكرد دانه در مزرعه آزمايشي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در سال زراعي 89-1388 بررسي شدند و نتايج نشان داد لاين L72 با ميانگين عملكرد 3650 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد اوكاپي 30/7 درصد برتري داشت. در ارزيابي سازگاري لاين‌هاي منتخب در چهار منطقه كرج، اسلام‌آباد غرب، همدان و زرقان طي دو سال زراعي 92-1391 و 93-1392، لاين L72 با عملكرد دانه 4137 كيلوگرم در هكتار با رتبه اول نسبت به شاهد اوكاپي 6/7 درصد برتري عملكرد داشت و بر اساس آماره واريانس محيطي از پايداري عملكرد بالاتري نسبت به شاهد اوكاپي برخوردار بود. بررسي‌هاي تكميلي لاين L72 در كرج، همدان، اسلام‌آباد غرب، اصفهان، خوي و زرقان طي دو سال نيز حاكي از عملكرد دانه بالاي اين لاين با ميانگين 4336 كيلوگرم در هكتار در مقايسه با ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي بود. در ارزيابي‌هاي مزرعه‌اي، تحمل بالاي اين لاين در مقابل بيماري اسكلروتينيايي ساقه كلزا در مقايسه با رقم اوكاپي مشخص گرديد. نتايج بررسي تحقيقي-ترويجي اين لاين در دو منطقه استان كرمانشاه در شرايط زارعين نشان داد كه عملكرد دانه لاين L72 نسبت به رقم احمدي برتري 13/7 درصدي داشت. نتايج طرح تحقيقي-ترويجي در دو منطقه در اصفهان در شرايط آبياري طبيعي و قطع آبياري از مرحله خورجين‌دهي نشان داد كه عملكرد دانه اين لاين نسبت به شاهد اوكاپي به ترتيب برتري 1/2 و 9/1 درصدي داشت. با توجه به ويژگي‌هاي مطلوب لاين L72 مانند عملكرد دانه، سازگاري خوب و تحمل نسبي به بيماري اسكلروتينيا در مقايسه با رقم شاهد اوكاپي اين لاين كلزا با نام نفيس نامگذاري شد و جهت كشت در مناطق سرد و معتدل سردكشور توصيه مي‌گردد.

Nafis variety (line L72), suitable for cultivation in the cold and moderately cold regions of Iran, is the result of the selection and purification in segregating generations derived from the cross Orient×Modena. Selection of single plants was carried out during five consecutive years using pedigree method until accessing pure lines and then pure lines were screened in F6 generation. Pure lines along with Okapi as check cultivar were evaluated in the preliminary yield trial in experimental farm of Seed and Plant Improvement Institute in 2009. The result showed that mean seed yield of L72 with 3650 kgha-1 was 30.7% higher than Okapi. The study of adaptability of selected lines in Karaj, Hamedan, Zarghan and Kermanshah during 2012-2013 and 2013-2014 showed that line L72 with seed yield of 4137 kgha-1 had the highest grain yield among studies genotypes where its seed yield was 6.7% higher than Okapi and had a good yield stability based on environmental variance statistic. Results of complementary trials for line L72 in Karaj, Hamedan, Zarghan, Isfahan, Khoy and Kermanshah during 2014-2015 and 2015-2016 indicated that this line with grain yield of 4336 kgha-1 had higher yield compared to other genotypes. Field disease assessments indicated high tolerance of L72 to sclerotinia compared to check cultivar Okapi. Results of on-farm trials in farmers' field of Kermanshah province showed that line L72 had 13.7% higher grain yield compared to Ahmadi as check cultivar. Results of on-farm trials in farmers' field of Isfahan province under normal irrigation and irrigation cutting from pod setting stage showed that line L72 had 1.2 and 9.1% higher seed yield than Okapi as check cultivar, respectively. Therefore, due to desirable characteristics of line L72 such as higher seed yield and yield stability and relative tolerance to sclerotinia stem rot compared to Okapi as check cultivar, this line was released as Nafis and is recommended for cultivation in the cold and moderately cold regions of the country.