سائين رقم جديد گندم نان زمستانه سازگار با ديم زارهاي سرد استان اردبيل و مناطق مستعد شمال غرب كشور در شرايط آبياري تكميلي

Saein, A new winter bread wheat cultivar for cold dryland area of Ardabil and north west of country and supplementary irrigation

اصلاح و معرفي ارقام جديد با ويژگي‌هايي مانند عملكرد بالا و مقاومت به بيماري ها براي مناطق خاصي از ديم زارها براي پايداري توليد گندم ضروري است. رقم جديد سائين (Azar2/87Zhong 291) حاصل تلاقي رقم آذر2 با لاين 87Zhong 291 (تيپ رشد بينابين، پرمحصول، دانه درشت و مقاوم به زنگ زرد) بود، كه به منظور تجميع ژن‌هاي مفيد در نتاج اين دورگ در سال زراعي 79-1378 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه انجام گرديد. ميانگين عملكرد دانه رقم جديد و شاهد آذر2 در ايستگاه مراغه (92-1385) در شرايط ديم به ترتيب 2601 و 2493 كيلوگرم در هكتار و با يك بار آبياري تكميلي در زمان كاشت به ترتيب 3529 و 3223 كيلوگرم در هكتار بود. بر اساس نتايج، رقم سائين در منطقه اردبيل داراي سازگاري خصوصي بوده و ميانگين عملكرد دانه رقم جديد و ارقام اوحدي و آذر2 به ترتيب 1604، 1267 و 1355 كيلوگرم در هكتار بود. در پروژه تحقيقي- تطبيقي در شهرستان نير استان اردبيل، ميانگين عملكرد ارقام سائين و آذر2 به ترتيب 2307 و 2275 كيلوگرم در هكتار بود. رقم جديد نسبت به بيماري زنگ زرد مقاوم، نسبت به بيماري زنگ قهوه اي مقاوم تا نيمه مقاوم و نسبت به سياهك پنهان معمولي و سياهك پاكوتاه گندم نيز مقاوم بوده است. رقم جديد داراي تيپ رشد زمستانه، رنگ دانه سفيد، ميانگين ارتفاع بوته 67 سانتي متر و وزن هزار دانه 33 گرم بوده و مقاوم به سرما، خوابيدگي و ريزش دانه مي‌باشد. در مجموع به دليل دارا بودن پتانسيل عملكرد بالا، مقاومت به بيماري هاي غالب مناطق ديم و ساير ويژگيهاي مناسب زراعي، اين رقم براي كاشت در ديم زارهاي استان اردبيل و مناطق مستعد شمال غرب كشور در اقليم سرد و مناطق ديم با آبياري تكميلي توصيه مي شود.

Release of new wheat cultivars with good characteristics such as high yield performance and resistance to diseases for specific regions under rainfed condition is an essential task for sustainability of wheat production. Saein was generated by crossing between: Azar2 and 87Zhong291 (with facultative growth type, high yield performance, good thousand kernel weight and resistance to diseases) in 1999-2000 in Maragheh Research Station. Grain yield means of Saein and Azar2 (as check cultivar) during 2006-2013 cropping seasons in Maragheh Research Station were 2601 and 2493 kgha-1 under rainfed condition and 3529 and 3223 kgha-1 with a supplementary irrigation at the sowing time, respectively. Results showed that Saein had also a specific adaptability in Ardabil regions and grain yield means of Saein (new cultivar), Ohadi and Azar2 (as check cultivars) in Ardabil were 1604, 1267 and 1355 kgha-1, respectively. Results of an on-farm study, in the farmer field in Ardabil province, showed that grain yield means of Saein and Azar2 during 2013-2014 cropping season were 2307 and 2275 kgha-1, respectively. The new cultivar is resistant to yellow rust, resistant to moderately resistant to leaf rust and also resistant to common bunt and dwarf bunt as well as resistant to cold damage, lodging and seed shuttering. New cultivar has winter growth type, white grain color, 76 cm plant height and 33 gr 1000 kernel weight. Based on its good characteristics, this line was released as a new wheat cultivar with the commercial name of Saein in 2015 and was recommended for cultivation in rainfed regions in Ardabil province, in the cold dryland areas in the north west of Iran and also in areas with the potential of supplementary irrigation.