مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - برآورد تبخير-تعرق واقعي برنج در شرايط كشت غرقابي با استفاده از داده‌هاي سنجش از دور و مقايسه با برخي روش‌هاي محاسباتي و تجربي

چكيده فارسي :

آب يكي از مهم‌ترين عوامل محدودكننده توسعه كشاورزي در مناطق خشك و نيمه‌خشك مي‌باشد. استفاده بي‌رويه و خشكسالي‌هاي اخير در كشور موجب مشكلات زيادي شده است كه براي جلوگيري و خروج از معضل كمبود آب، نياز به مديريت مناسب كشاورزي و منابع آب بيش از پيش شده است. براي مديريت بهينه منابع آب اطلاع از نيازهاي آبي واقعي منطبق با شرايط به‌روز و همچنين ارتباط ميان نوع گياه، تخصيص و مصرف آب ضروري است. در سال‌هاي اخير باتوجه به توانايي علم سنجش از دور در اندازه‌گيري برخي پارامترهاي زميني، استفاده از اين علم براي برآورد تبخير- تعرق واقعي گسترش يافته است. تبخير- تعرق يكي از راه‌هاي مهم مصرف يا هدر رفت آب در يك حوضه است كه پايش و بررسي تغييرات آن در دوره‌هاي زماني معين مي‌تواند در مسايل مهمي از جمله تعيين مقدار آب مصرفي گياه و برنامه‌ريزي آبياري و در نتيجه تعيين ظرفيت سيستم‌هاي آبياري اهميت فراواني داشته باشد. در پژوهش حاضر منطقه لنجان در استان اصفهان كه تحت كشت برنج بوده است، انتخاب و الگوريتم تعادل انرژي سطحي (سبال) براي ماه‌هاي خرداد تا شهريور (فصل كشت) سال 1396 روي هشت تصوير ماهواره لندست 8 پياده‌سازي شده است. بدين منظور مولفه‌هاي اصلي معادله بيلان انرژي شامل شارتابشي خالص، شار گرماي خاك و شار گرماي محسوس براي هر يك از تصاوير محاسبه شده است و شار تبخير- تعرق لحظه‌اي براي هر پيكسل به صورت باقيمانده معادله بيلان انرژي برآورد شده است. همچنين برخي روش‌هاي تجربي و محاسباتي برآورد تبخير- تعرق شامل روش بلاني- كريدل، هارگريوز- ساماني، فائو- پنمن- مانتيث و كيمبرلي- پنمن نيز در منطقه مورد مطالعه مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفته‌اند. بر همين اساس مدل سبال در محدوده كشت برنج لنجان، بيشترين و كمترين ميزان تبخير- تعرق روزانه را در تصاوير تاريخ‌هاي 3 مرداد و 4 شهريور سال 1396 معادل 95/7 و 88/5 ميلي‌متر بر روز بر‌آورد كرده است. همچنين از ميان روش‌هاي تجربي مختلف دو روش هارگريوز- ساماني و بلاني كريدل روش‌هاي با درصد خطاي كمتر بوده‌اند كه همبستگي مناسبي با داده‌هاي سبال داشته‌اند.