آتا، رقم جديد نخود، مناسب كشت پائيزه در ديم زارهاي مناطق سرد و معتدل كشور

Ata, a new chickpea variety, suitable for autumn planting in cold and temperate regions at dryland conditions

تغييرات اقليمي همراه با بروزخشكسالي­ هاي اخير در كشور و طول دوره رشد كوتاه ارقام نخود در كشت بهاره عوامل مهمي هستند كه موجب عملكرد پايين و توليد غير اقتصادي نخود در كشور مي­ گردند. نخود رقم آتا با كد اصلاحيx03TH148 در سال 1383 در قالب آزمايش­ بين‌المللي ارزيابي نسل‌هاي در حال تفكيك نخود توسط مركز بين المللي تحقيقات كشاورزي در مناطق خشك (ايكاردا) به ايران ارسال گرديد. رقم مذكور تا سال 1395 درآزمايش‌هاي مختلفي از جمله آزمايش‌هاي بين ­المللي، مقدماتي، پيشرفته و سازگاري و مطالعات مربوط به مقاومت به بيماري‌ها در ايستگاه‌هاي تحقيقاتي و همچنين در آزمايش­ هاي تحقيقي- ترويجي در مزارع كشاورزان مورد ارزيابي قرار­گرفت. براساس نتايج آزمايش­ سازگاري، اين رقم ضمن برخورداري از خصوصيات زراعي مهم و اقتصادي از جمله قابليت برداشت مكانيزه با ميانگين عملكرد 886 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد جم 11درصد افزايش عملكرد داشت و سرماي 16/9- درجه سانتي‌گراد را در فصل زمستان و درشرايط سبز مزرعه به خوبي تحمل نمود. رقم آتا در آزمايش­ هاي تحقيقي- ترويجي نيز با متوسط عملكرد 2061 كيلوگرم در هكتار برتري بسيار قابل­ توجهي نسبت به رقم شاهد سارال (با عملكرد 1345 كيلوگرم در هكتار) داشت. با توجه به صفاتي نظير عملكرد بالا، دانه درشتي، تحمل به بيماري­ هاي برق‌زدگي و فوزاريوم، ارتفاع بوته بلند و بازارپسندي، رقم جديد آتا جهت كشت پاييزه ديم در مناطق معتدل وسردسير كشور توصيه مي‌گردد.

Climate changes along with recent droughts and short growth period of spring planting date are important factors causing non-economic and low yield production of chickpea in Iran. Ata variety with breeding code of x03TH148 was received from ICARDA in 2004 through Chickpea International Segregation Generations Nursery. This line was evaluated in international, preliminary, advanced and adaptability yeild trials as well as studies on fusarium wilt and ascochyta blight diseases resistance at agricultural research stations and under farmers’ fields conditions in autumn planting date. Based on results of adaptability trials, this variety had suitable agronomic and economic characteristics such as potencial for machinery harvesting, average seed yield of 886 kgha-1, with 11% superiority to Jam check cultivar and cold tolerance to -16.9°C in the areas without snow covering during emergence. The new variety with average yield of 2061 kgha-1 showed considerable superiority to Saral check (1345 kgha-1) in farmers’ fields. Considering high seed yield, tall plant height, large seed size, suitable seed protein content, tolerance to ascochyta blight and fusarium wilt diseases and marketable traits, Ata was released and recomended for autumn sowing in the temperate and cold regions of Iran.