تأثير سودوموناس‌هاي ريزوسفري محرّك رشد گياه بر گياه‌پالايي مس توسط برخي گياهان زراعي و بومي منطقه

پالايش خاك‌هاي آلوده به عناصر سنگين به وسيله گياهان يكي از روش هاي مقرون‌ به‌صرفه و دوست‌دار محيط‌زيست است. در مواردي براي افزايش كارايي گياهان در استخراج فلز سنگين از ريزموجودهاي مفيد خاكزي استفاده مي شود. اين پژوهش با هدف بررسي تأثير سودوموناس‌ها ريزوسفري بر افزايش پاكسازي مس از خاك با فرآيند گياه‌پالايي توسط گياهان مختلف انجام شد. مرحله اول كشت در يك طرح كاملاً تصادفي با 11 تيمار گياهي (ذرت، سورگوم، گندم، كلزا، زنيان، قيچ، مريم‌گلي، تاج‌خروس، رازيانه، يونجه و كدو) و در سه تكرار انجام گرفت. بيش‌ترين غلظت و جذب مس به‌ترتيب در قيچ با 173 ميلي‌گرم بر كيلوگرم و كدوي پوست كاغذي با 222 ميكروگرم بر گلدان بود. پنج گياه انتخابي كدو، ذرت، گندم، كلزا و قيچ براساس بيش‌ترين غلظت و جذب مس براي كشت دوم انتخاب شد. كشت دوم گلخانه اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو فاكتور شامل نوع گياه در پنج سطح (كدو، ذرت، كلزا، گندم و قيچ) و باكتري شامل سه سطح (عدم تلقيح باكتري، تلقيح سويه Pseudomonas putida PA2 و تلقيح سويهPseudomonas fluorescence PA3 )در سه تكرار اجرا شد. در اين آزمايش وزن خشك اندام ‌هوايي و ريشه؛ غلظت و جذب عنصر مس در اندام‌ هوايي و ريشه و هم‌چنين تغييرات شيميايي مس در ريزوسفر بررسي شد. كاربرد هر دو سويه باكتري باعث افزايش معني‌دار وزن خشك، غلظت و جذب مس در اندام هوايي و ريشه در مقايسه با شاهد شد. از بين گياهان نيز گياه كدو به‌دليل زيست‌توده‌ي بالا، بيش‌ترين جذب مس در اندام هوايي (90.2 ميكروگرم بر گلدان) (مؤثرمؤثرترين در گياه‌استخراجي) و گياه ذرت به‌دليل وزن خشك ريشه‌ي بالا بيش‌ترين جذب مس در ريشه (428 ميكروگرم بر گلدان) (مؤثر در گياه‌تثبيتي) را دارا بود. بررسي شكل‌هاي شيميايي مس در خاك ريزوسفري نشان داد كه تلقيح باكتري‌هاي محرّك رشد PA2 و PA3 به‌ترتيب باعث افزايش 41.9 و 37 درصدي شكل هاي محلول و قابل تبادل مس و كاهش 7.05 و 6.41 درصدي شكل باقي‌مانده شدند. نتايج كلي نشان داد كه باكتري‌هاي محرّك رشد گياه مي‌توانند نقش مؤثري در افزايش كارايي گياه‌پالايي به‌ويژه در فرآيند گياه‌استخراجي داشته باشند و گياه كدو با بيش‌ترين مقدار جذب مس كاراترين گياه در فرآيند گياه‌پالايي مس در اين پژوهش بود.