برآورد تابش فرابنفش تجمعي روزانه UVA و سازگاري آن با برخي عوامل مؤثر مطالعه موردي: مناطق مركزي ايران

پرتوهاي فرابنفش (UV) بخش خطرناك تابش خورشيدي است كه علي‌رغم داشتن سهم كوچكي از كل انرژي تابشي خورشيد (5 تا 7 درصد) و فوايدي در زمينه توليد ويتامين D3، اما تابش بيش از حد آن مي‌‌تواند آسيب‌‌هاي جبران‌ناپذيري به سلول‌‌هاي انسان برساند. عمده تحقيقات صورت گرفته قبلي در ايران بر روي تابش UV صرفاً محدود به اثرات آن روي پارامترهاي گياهي يا پهنه‌‌بندي در محدوده كوچك بصورت مطالعه موردي بوده است. در تحقيق حاضر تابش فرابنفش تجمعي روزانه UVA در منطقه وسيعي از فلات مركزي ايران كه داراي اقليم خشك و نيمه خشك هستند در دوره‌ي اقليمي 13 ساله شامل 22 ايستگاه در 9 استان به وسيله مدل انتقال تابش لايه‌‌اي TUV5 برآورد شده است. نتايج در سه حالت شرايط آسمان كاملاً صاف، كاملاً ابري و واقعي (تركيبي از درصد هواي ابري و صاف در ماه مربوطه) برآورد گرديد و بصورت متوسط فصلي پهنه‌بندي شد و انطباق آن با عوامل اثرگذار بر تابش فرابنفش مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه بيشينه تابش UVA در نيمه جنوبي منطقه مورد مطالعه متمركز است كه در فصول گرم سال غالباً در شرق و در فصول سرد سال در نواحي مركزي و جنوب غرب منطقه مستقر است. مقايسه پهنه‌‌هاي تابش تجمعي روزانه در شرايط كاملاً ابري نشان مي‌دهد كه همخواني مطلوبي با پهنه‌‌هاي عمق نوري ابر و آئروسل وجود دارد. در حاليكه در شرايط كاملاً صاف، انطباق پهنه‌‌هاي توزيع تابش UVA و ازون كلي بيشتر است. شرايط آسمان تمام ابري قادر است شدت تابش روزانه دريافتي UVA را حدود 52 درصد در فصل زمستان و 21 درصد در فصل تابستان به نسبت شرايط آسمان كاملاً صاف كاهش دهد. در شرايط واقعي آسمان شدت تجمعي پرتوهاي UVA برآورد شده در مقايسه با آسمان كاملاً صاف، كاهش متوسط 19 درصدي در فصل تابستان تا 32 درصدي در فصل زمستان را نشان مي‌دهد. ميزان تأثير كاهشي ابر بر تابش سطحي فرابنفش در فصول گرم سال (به دليل زاويه سمت الرأس كمتر) به ‌طور نسبي كمتر از فصل سرد سال مي‌‌باشد.